lv-rawte

Contes pour enfants de Lucien Mahin (sud-wallon)

Racontroûles da Louline Vôye

Dresséye:

Un petit berger devient magicien personnelle de la fille d'un châtelain. Lu ptit rawtê.
Conte traditionnel du lutin qui fait la cour à une humaine. Lu ptit nûton d' Cwî.

Un petit berger devient magicien personnelle de la fille d'un châtelain.

Lu ptit Rawtê

Gn avot in côp in ptit gamin k' astot domestike dins les cinses. Pasku poucwè?

Pasku s' pére astot mwârt, et s' mére astot mwate et il astot miêrseû sul tère. Çafwêt k' il alot d' ene cinse a l' ôte pou fwêre sacwantès kerwéyes: ramasser dou bwès, monder les vatches; såcler les courtiadjes; runètiyî l' måjon; sougnî les biêsses; pwartu des djavês d' avonne ås tchvås, wårder l' sonre dins les bwès et toutès ptitès kerwéyes inla.

Mês t' sans bin k' il astot måtrêté, dins des grossès sinces, et k' i gn avot noulu poul dusfinde. Et on l' lêchot souvint su s' fwin: on n' lî dont jamwês pont d' bûre, jamwês pont d' tchår. On lî dnot tout jusse in crouchon d' pwin. Et aco! Des côps, c' astot dou tchamoussî. In crouchon d' setch pwin, di-dj', et in vêre d' êwe å matin. Et al nute, ene sucûléye du passe, du passe ki rsannot al cabouléye des couchès.

Et il avot fwin. Et cand il avot fwin, i sondjot dins louminme: Â, coume dju vôro ddja bin zesse ou paradis, pouk' la drî, i paret k' on v' dène twâs côps a mougnî par djoû.

Et des côps on l' batot cand c' est k' il avot fwêt yåk du må. K' i s' avot broûyî dins les mèlês d' farine pou les bûs al lache; ûk' il avot bèrôdé l' cabouléye des pourcês;û k' il avot ståré ene djåbe d' avonne, et lêchu des påmes al tère. Adon, on l' rudingot et on l' supindjot. Et il astot malèreûs, et il astot malèreûs, et il astot malèreûs!

In bê djoû, il avot sté avu l' cinsresse ou martchî a Mohîmont, et il avot veû èn advineû k' astot ou fin mitan du tchamp d' fwâre et ki houtchot les djins insi:

" Vinoz, vinoz mes brâvès djins.

Mi, dju v' dîré bin çu k' vous åroz l' anéye ki vint; dju v' dîré si v' duvinroz ritches; si v' mariyroz ene bèle coumére; si vz åroz des grossès dinréyes, si vz achètroz des grossès vatches et brâmint des bûs, et k' z åroz des vês plin les ståles, et des bèdots plin les bèdjriyes et des gadots plin les aclôs, et des pouchlons plin les arans.

Et lu ptit gamin s' dija dins louminme: " Mi ossi, di-st i, lou, mi ossi, dju vôro bin zesse advineû "

Lu ptit gamin, di-dj'. C' est k' dju n' vous ê nin co dit s' nom. On l' loumot " lu Ptit Rawtê ". Poucwè k' on l' loumot lu Ptit Rawtê? Bin pask' il astot ptit, tin. Tu sans bin, il avot yu fwin toute su djonnesse.

Et il astot tène. Et poul trêter, on lî djot:" Lêd tchîe-viêrs, tu n' pasrès nin tous les iviêrs! Lêd tchîe-viêrs, tu n' pasrès nin tous les iviêrs. "

Et pou dîre lu vrê ûsk' il est, on n' counuchot nin ddja s' vrê nom. Ça fwêt k' on l' avot fourloumé avu c' sôbricot la. Et bin dabôr, duspû don, çu n' è pus sté k' lu Ptit Rawtê.

Vous savoz bin sku c' est, in rawtê, hin, dandjreûs? In rawtê, c' est lu pus ptit des ptits oujês. Bin c' astot tout lou, la, ça: lu pus ptit du tous les ptits roufions.

Et il astot toudi ou fin mitan des tchamps, avå les canadîres, avå les steûles, avå les wayins.

Et il astot toudi ki s' cåzot tout hôt a louminme. Et v' savoz bin, don, ou pur mitan des tchamps, i fwêt toudi grande êr. Et in côp k' il astot ki s' cåzot tout hôt a louminme et k' i djot: " Dju vôro bin yesse advineû ", il ôt l' êr ki lî ruspond:

- Zoû, zoû! Twè, Ptit Rawtê, zoû, zoû ! Tu srès advineû. Zoû, zoû! Tu srès advineû.

- Cwè, cwè, cwè?, di-st i. Dju n' såro, têss, mi, di-st i. Coumint sku dj' va duvnu advineû, hê, mi?

- Zoû, zoû! Dju t' êdrê, Ptit Rawtê, dju t' êdrê a zesse advineû. Zoû, zoû!

- Â bin mon diu toudi! Bin la toudi yåk du drole, la, di-st i. Coumint k' ça s' put fwêre, don, ça? Bin on wêrè toudi bin "

Et al nute, i s' adwarma.

Et la, wê, l' londmwin ku l' cinsresse l' èvoye co in côp pou fwêre sacwantès coumissions, co toudi a Mohîmont. Et coume i passot dzou les mèrayes dou tchestê d' Mohîmont, i gn è l' êr ki lî apwate lu brut d' ene pitite coumére ki brayot:

- Wî, wî, wî, wî, wî, wî, wî!

Et lu Ptit Rawtê s' aprotche doul pwate lûvrèce, et dmander ås deûs wårdeûs d' pwate k'astint la:

- Kîsku c' est d' ça, ô, çu ptite coumére la ki brêt?

- C' est l' bwêchèle dou tchesturlin d' Mohîmont, di-st i yink des gârdes.

- Et c' est poucwè k' ile brêt inla?

- Bin, di-st i l' wårdeû d' pwate, c' est pask' ille è piêrdu ene bague d' ôr, ku s' pére lî avot dné. Et s' pére est vôye a voyadje et s' ruvint i après-nmwin. Et s' i n' trouve nin l' bagued' ôr, i l' ringotrè coumifåt, k' i l' frè moutè moru.

- Choûtoz bin, di-st i lu Ptit Rawtê. Choûtoz bin, vous, gârdes. Aloz abiymint dîreal bwêchèle dou signeûr ku lu Ptit Rawtè, l' advineû, è vnu pou lî rtrouvu s' bague d'ôr.

Et dou côp k' il est yu dit ça, i s' rapinse. Mon Diu toudi, di-st i, poucwè k' dj' ê sté dîre ça, don, mi? Dju n' si nin ddja advineû, hin, mi! "

Mês dou côp, l' êr lî choufli a sn orèye:

" Zoû! zoû! zoû! N' ôye nin peûr, Pitit Rawtê! Zoû, zoû! Dju t' êdrê, twè, Ptit Rawtê, dju t' êdrê. Zoû, zoû!

A c' moumint la, on l' fwêt mousser ou tchestê, et l' bwêchèle dou tchèsturlin lu fwêt houtchî. Ça lî sannot mou drole, al bwêchèle, d' awèr èn advineû si må acayté, avu des mousmints tout a furlotches, sins tchåsses, avu des viyès galotches k' onz avot rusmèlé, et k' i tchindjot d' pî tanawête pou n' nin trop lz ûzer dou minme des costés.

Mês non pus, ile n' avot nin trante-chîs rèchûwes pour liye rutrouvu s' bague d' ôr. Ça fwêt k' ile s' è dit: Bin dju sayrans, ma fwè. On n' piêde toudi rin a fwêre ene saye avu c' gamin la.

- Et cubin k' vous m' dumandrîz, ô, di-st ile, pou m' rutrouvu m' bague d' ôr?

- Ô, dju n' ê nin dandjî d' grand tchôze, di-st i lu ptit rawtê. Dju vôro bin k' vous m' dinrîz twâs côps a mougnî par djoû.

- Ô bin çu n' est nin co trop tchîr dumander, di-st ile dins liyeminme lu bwêchèle dou tchesturlin d' Mohîmont. Ça n' nous coustrè nin co tant k' ça.

Et lu ptit rawtê, lou, il astot témint si binåje k' il alot awèr twâs côps a mougnî par djoû, et ene bele tchambe avu in bê lit!

Et ile lî è dné des bês mousmints et i lz è mètu a s' dos. Et i s' è coûtchî tout moussé dins s' payasse et il è dwarmu coume ene sokète.

Et cand i s' è rawayî, a l' anuti - pasku c'astot doul vespéye, hin ça: il avot sté fwêre prandjîre - et a c' moumint la, di dju, i gn è l' prèmî des vårlets ki lî vint apwartu a souper.

- Et lu Ptit Rawtê dja: " Â, bin, nondidjo! La l' prèmî! " dja-t i tout hôt.

Et l' vårlet è mètu l' platê avu l'souper su ene pitite tåle a costé dou lit, et il è nnalé sins rin dîre. Et lu Ptit Rawtêè mougnî s' souper, et i s' è radwarmu jusk'ås êreûs dou djoû.

Et ås êreûs dou djou, il est rawayî pås gurnouyes ki cwâkint. Pasku, savoz bin, åtoû dou tchestê d' Mohîmont, gn avot ene watringue. Ene watringue, c' astot in fond fossé et i gn avot des gurnouyes et des cwâkês griblé plin. Et doul nute, les dmèrants d' Mohîmont avint l' duvwâr d' aler bate l' êwe pou-z aspêtchî les gurnouyes du cwâker, pou k' ile nu rawayinche nin l' tchesturlin et l' tchesturlinne et leû bwêchèle. Mé å matin c' côp la, cand les bateûs d'êwe astint vôye rudwarmu in soume, les gurnouyes ruplint cwâker tant k' ile volint.

- Savoz bin coumint k' c' est, ene gurnouye ki cwâke, douwô, mes ptits zwârs? Ça fwêt cwâk! cwâk! cwâk!. Dijoz in pô coumint k' ç afwêt, ene gurnouye?

Jusse! Alaboneûre! C' est coume ça k' les gurnouyes cwâcat. Et ile rawayat lu Ptit Rawtê, di dju. Et a c' moumint la, gn è kékin ki bouche a l'uch.

- Tok tok tok tok tok!

C' astot èn ôte domestike ki lî vnot apwartu a djuner.

- Et lu Ptit Rawtê dja: " Â voula l'deûjime, wê, asteûre! " dija-t i l' Pitit Rawtê atout cåzant fwârt hôt.

Et l' deûjime domestike lî è mètu l' platê avu l' dujuner sul pitite tåle k' astot dé l' lit, et-z ènnaler sins rin dîre.

Et pîs c' côp la, dou matin, lu Ptit Rawtêè sté in pô buziker dins l' tchestê et rwêtî a drète et a gåtche. C'astot bê, hin, in tchestê. I n' avot jamwês veû ça d' tout près, t' sans bin, lou. Il è drouvot des oûy. I drouvot des oûy coume des potèles du gurnîs, sapinse k' on dit, duvant les grossès cârêyès pîres des toûrs dusfindrèces. Et çåzu pont d' fwate tère pou les tnu. Et les bârbucines pou tirer des flèches et vouzôtes esse al cwète, i n' avot jamwês veû tout ça d' si près, paret.

Et pîs c' côp la, duvè mîdi, il è ralé a s' tchambe. Et la co kékin ki bouche a l' uch.

- Tok tok tok tok tok!

- Moussoz, si c' n' est nin l' diâle, di-st i l' Pitit Rawtê

Et c' astot in twâjime domestike ki lî vnot amonner a marinde.

- Et lu Ptit Rawtê dja: " Oh! dja-t i l' Pitit Rawtê atout cåzant fwârt hôt. Voula l' twâjime asteûre. Dju lz ê oyu tous les twâs!"

Et l' domestike è mètu l' platê avu l' marinde sul pitite sèlète k' astot dé l' lit et il è nnalé sins rin dîre.

Et lu Ptit Rawtê è mougnî s' marinde. Et après l' marinde i s' è co rmètu dins ses plumes et il è co fwêt prandjîre coume in binnawreûs. Et timp d' prandjîre, la les twâs domestikes ki s'amonnat tout bê doûsmint; et i drouvat l' uch doul tchambe; et i s' mètat ttåtoû dou lit; et i toutchat lu Ptit Rawtê pour lou s' rawayî.

" - Hê, Nosse sîre l' Advineû, nosse sîre l' Advineû! Z astoz fwârt. . . Z astoz fwârt malin ".

Et lu Ptit Rawtê ki s' rawaye tout sbaré: " Cwè, cwè, cwè? Cwesku c' est? Cwè vloz?", di-st i l' ôte.

- Têss k' ây, z astoz fwârt. Ayi, z astoz fwârt malin. Vous ôz seû dou côp ku c' astot nouzôtes k' avot sêwé l' bague al bwêchèle dou signeûr, pôy ku z ôz dit, cand z ôz veû l' prèmî d' nouzôtes - lu cé ki vz è apwartu a souper ersè -, vz ôz dit adon: " La l' prumî. " Et anute å matin, cand dju vz ê vnu apwartu a djuner, z ôz co dit: " Â, la l' deûjime, wê. " Et a nonne, cand l' twâjime du nouzôtes vous è vnu apwartu a marinde, z ôz co rdit: " Â, la l' twâjime, asteûre. Dju lz ê oyu tous les twâs. "

Ça fwêt k' dju v' dumandans grâce, nosse sîre l' advineû. Dju v' dumandans grâce. Nu nous racuzoz nin! Nu nous racuzoz nin, si v' vôrîz bin. Nu nous racuzoz nin a nosse dumwazèle. Dju vz ans rapwartu l' bague. Mé nu djoz rin, si v' vloz bin.

Â! Bin la toudi yåk di drole. I n' a ruvnot nin, nosse Pitit Rawtê. Pou cmacî, i n' avot nin dit ça pou les domestikes, don, lou. Il avot dit ça pou les amougnîs. Lu souper, il avot dit " La l' prèmî ". Et l' deûjime amougnî. lu djuner, il avot dit: " La l' deûjime ". Et l' twâjime amougnî, lu marinde, il avot dit: " La l' twâjime ". " Dju lz ê oyu tous les twâs, ça vlot dîre: dj' ê oyu twâs amougnîs sul minme djoû, çu k' dj' avo toudi volu awèr cand dj' asto vårlet dins les cinses, et k' dj' avo fwin, et k' dju trîchno toute lu djournéye, et k' on m' dunot jusse in bouket d' sètch pwin et in vêre d' êwe.

Â bin la toudi yåk du drole, di-st i.

Et coumint sku dj' fro bin, mi, asteûre, pou rinde lu bague al bwêchèle dou signeûr et n' nin racuzer les twâs domestikes?

Et tûze et tûze et rtûze et racatûze.

Adonpwîs, lu Ptit Rawtê s' dija lou tout seû:" Dju sé bin çu k' dju frê ", dija-t i.

Pasku, wèyoz bin, pal vite du s' tchambe i wèyot ene bèle grosse hesse. Et al fine coupète doul hesse, i gn avot ene nike d' agace. Et i wèyot toudi ene agace k' alot su rmète a c' nike la.

Et cand c' è sté al nute, timp doul nwâre nute, il è rèchu fû dou tchestê tout dousmint; i s' è muchiyî coumifåt; et vou l' la ou pî d' l' åbe. C' astot in subtil, séss, çu Ptit Rawtê la. Et in lèdjîr, co. Il è gripé dins l' åbe, al fine coupète, ûsk' i gn avot l' nike du l' agace, et il è mètu l' bague d' ôr doul tchesturlinne dins l' nike du l' agace.

Pasku c' astot l' londmwin ku l' signeûr astot pou ruvnu.

Ça fwêt k' tout yeûre, ås êreûs dou djoû, il è sté trouvu l' bwêchèle dou signeûr du Mohîmont, et lî dîre:

- Nosse mamjèle, di-st i, çu nute ci, dj' ê sondjî. Et dj' ê sondjî k' i gn avot l' agace k' è s' nike dins l' grosse hesse k' est jusse ki rwête lu vite du m' tchambe, ku c' astot liye ki vz avot chompyî vosse bague d' ôr. C' est d' aler vèy, si ça n' srot nin l' vrê.

- Bin dju l' wêrans bin et nin cand cand, di-st ile lu bwêchèle dou signeûr. Et ile fwêt houtchî l' ramoneû sul pîd sul tchamp.

Lu ramoneû, c' astot in ptit fèl k' astot aroutiné a monter s' les tèts et a gritchî s' les åbes. Il è vitmint yu sté agritchî après l' hesse, et s' gripa-t i jusk' al fine coupète, coume in sindje!

Et s' ruwête-t i dins l' nid d' agace, et cwesk' i wèt? Lu bague d' ôr î astot.

K' ille astot binåje nosse Mamjèle. Ille årot bin adèré d' rabressî nosse Pitit Rawtê.

Et il on è fwêt ene grosse marinde, coume al dicåce. Et ille è priyî lu ptit Rawtê pou k' i s' mète djondant d' liye. Tous les gros dou ban d' Mohîmont et minme des bans vèjins avint sté ahoutchîs. Minme lu bwêchèle dou tchesturlin d' Mirwåt, ku c' astot s' grande camarâde, avot sté vnûye poul fiêsse. Pasku c' astot justumint djoûr du fwâre, don, a Mohîmont, et tous ces djins la avint vnu al fwâre, pou cmacî. I gn avot pus yu k' a les rkester et les priyî ou tchestê.

Et doul vespréye, la l' tchesturlin d' Mohîmont ki rarive. Il avot sté a voyadje a-n Almagne, a Prûm, et vou l' la ki rabwâde doul vespréye, di dju. Et, ma fwè, i dmande:

- Bin kîkcè çt oume la k' est ciddé. Dju nul counu nin, la, mi.

Et s' bwêchèle lî conte lu paskéye doul bague, et k' c' astot çt advineû la ki l' avot rtrouvu.

Mês l' signeûr su dmèfiot in pô. Savoz bin, dinltin, gn avot toutes sôrtes du djins. On n' sét jamwês. C' astot moutè bin èn ôte signeûr, yink k' il astot a margaye avu lou, k' avot avoyî çu soit-disant advineû la pou lî mète dou pwèzon dins s' bîre. Dinltin ça s' fijot brâmint, hin, ces cayets la.

- Dju n' cwârê k' il e-st advineû pou dou bon ku cand dj' l' årê sproûvé mi-minme, di-st i l' signeûr du Mohîmont.

Et vou l' la ki prind ene tchètoûre. Nin ene tchètoûre pou les mouches d' api, hin. Nèni: ene tchètoûre, c' astot in grand tchapê du strin k' les cés ki fjint l' awouss mètint pour zès s' garanti dou solê. Et l' tchesturlin dîre ou djonnlî:

- Va-z a al gayolîre. Et prinde in djonne du toulminme ké sôrte. Et su l' muchyî duzou l' tchètoûre. Et dju wêrans bin s' i sét adviner çu k' i gn è dzou l' tchapê.

Et voula l' djonnlî moussé al gayolîre. Et al gayolîre, gn avot toutes sôrtes du gayoles, coume du jusse, des ki pindint, et des pôzéyes al tère. Et toutes les sôrtes du ptits oujês, minme des cés k' on dit k' i n' sont nin aprouvijåles.

- Vu dju prinde in tcherdounî ?, di-st i l' djonnlî ta tûzant lou tout seû. Vu dju prinde in pîlåd, ene verdîre, in verdjulin? Vu dju prinde in sèrin, ene linète, in raskignoû? Vu dju prinde ene suprive, ene djånisse û in sizret? Nonnè, di-st i al fin, atout tapant ses oûy sul cadje des rawtês k' astint ki pèpiyint les grinnes du tchambe dins leû ptit batchê. Nonnè, di-st i, dju m' va prinde in rawtê: c' est l' pus ptit d' tous les djonnes; ça n' prind pont d' place, et ça n' est nin capabe du fwêre boudjî l' tchètoûre.

Et sins rin dîre, lu djonnlî stica in rawtê ou dzou dou tchapê.

Savoz bin in rawtê, c' est l' pus ptit du tous les ptits oujês.

Et l' tchesturlin è fwêt houtchî lu Ptit Rawtê, l' advineû, et lî dîre:

- Sôf respect, nost advineû, dju vu bin cwâre ku vz astoz yink des mèyeûs advineûs dou payis. Mês, sins v' cumander, dju v' cwâro co çant côps dpus si vous nous dîrîz sul pî sul tchamp cwesk' i gn è padzou du c' tchètoûre ci. Lu Bon Diu vz awåde! "

Asteûre, lu ptit Rawtê astot mou sèré mou strapé. I n' astot nin advineû, lou. Il è couprindu dou côp k' i n' sårot ddja dîre çu k' i gn avot pa dzou dou tchapê, et ku l' signeûr l' alot prinde pou yink k' astot avoyî pa in signeûr innmi pou lî mète dou pwèzon dins s'bîre, et ki l' alot raclôre dins ene gayole û dins ene cåve rouviyrèce, et k' i n' årot nin ene doûce mwârt.

Et, coume toudi, savoz bin, i tûzot lou tout seû tout hôt, coume cand i travayot fin miêrseû ou pur mitan des tchamps.

Et s' su dja-t i a louminme: " Vou t' î la, wê, al cadje, Pitit Rawtê; vou t' î la, ou violon, vou t' î la, raclôs al gayole! "

A c' moumint la, tous les djins, et l' bwêchèle dou Signeûr du Mirwåt avu, s' ont mètu a tchaker dins leûs mwins tourtous assanne.

Pasku poucwè? Pask' il avot dit: " Ptit Rawtê, vou t' la al gayole ". Et a c' moumint la, lu domestike è lvé l' tchapê, et cwesk' il ont veû? Coume d' èfet, c' astot in ptit rawtê k' astot ou dzou dou tchapê. Ça fwêt k' il avot adviné jusse, dabôr.

Et duspû don, lu Ptit Rawtê è toudi dmèru ou tchestê. Et il avot toudi twâs côps a mougnî par djoû.

Et pa des côps, cand i s' dumandot s' il astot vourmint advineû, i s' alot mète al vite, et i choûtot l' êr ki lî djot:

Zoû! Zoû! Zoû! N' ôye nin peûr Ptit Rawtê, Zoû! N' ôye nin peûr. Dju si toudi la pou t' duner in côp d' mwin. Dju si toudi la pou t' duner in côp d' mwin.

Lucien Mahin, 1994, nin aplêdi [inédit]; prèmî pris del Bate del Marlagne, 1997

Conte traditionnel du lutin qui fait la cour à une humaine.

Duspû k' Mitan d' Cok avot manké du s' fé rosti pou tchesturlin d' Roûmont, et k' il avot houtchî l' Êwe-du-Lesse a s' sucoûrs, duspû c' timp la, dabôr, l' Êwe-du-Lesse prind choûrd a Otchamps.

Duvant, ile purdot choûrd a Anlè, djusse ou Trô des Nûtons a Cwî. Mé in bê djoû, les djins d' Anlè s' avint mètu må avu les nûtons, et il avint anêwé leû trô. C' est l' flåwe ku dj' vous avo promètu du v' raconter l' dêrin côp.

Bin, dabôr, c' est dul fwêre asteûre, la.

Lu ptit nûton d' Cwî

I gn avot in côp, la des ans et des razans, ou Walon Payi d' Ersè, in cinsî k' on loumot Baltazâr. Et l' cinse k' il astot dsu, ile su houtchot: lu Molin Copine.

Lu cinsî Baltazâr avot ene pècléye du djonnes a noûri, et èn ovradje du diâle a-z abate pou in gangnadje du mizére. Il avot ddja ene grande bwêchèle, ki s' loumot Orèliye, et ki n' astot nin trop lêde a rwêtî, ma fwè. Pourtant, i gn avot nin co in djonne oume des viadjes d' avår la k' avot yu sn intréye pou vnu al chîje a leû måjon, et dju v' va dîre poucwè.

Orèliye avot in ptit galant, nin pus hôt k' in chame a moude les vatches. I s' loumot Pîrnik; c' astot in nûton ki provnot d' Cwî.

Tous les djoûs a l' anuti, i vnot bouchî a l' uch dud mon les Baltazâr, et il apwartot ene påme du froumint coume bistoke a s' coumére. Lu pére Baltazâr alot mète lu påme bin précieûzmint al grègne, et l' lonnmwin, al place dul pitite påme, i rtrouvot in çant d' djavês d' avonne, û ene satchéye du wadje, ûco in gros mèlê d' froumint, ûcobin in ptit tassê d' fûr du pré.

Ça fwêt k' ça lî alot ddja brâmint mî. Et i cmaçot tout doûsmint a-z awèr bin l' moyin. Il avot minme rachté ene tère durî Pré Stèr. Et on l' wèyot tanawète ou cafè ki buvot l' pèket.

In côp k' il a-n avot yène du trop padrî l' orèye - sapinse k' on dit -, il è raconté a ses soçons d' sôladje lu paskéye dou nûton Pîrnik ki vnot vey su bwêchèle.

Ây mé c' côp la, dins les cés ki choûtint, i gn avot in djonne hêre du Pwâtchresse k' årot toudi bin volu courtizer amon Baltazâr. Il è sté trouvu in vî curé d' Davdisse, k' astot counu long et lådje pask' il avot lu scret. Et la, wê, lu toûr k' il on-st amwintchî assanne.

Cirile, l' ome du Pwâtchresse dabôr, avot ene seûr, Torine, k' alot keûde amon les djins. Lu lindi d' Påke, ile s' amonne ou Molin Copine pou vey s' i gn avot nin des mousmints a rassercer û a ranawiyî, ûdon des tchåsses a rapîter. Tu sans bin k' avu ene nikéye du djonnes parèye, i gn è toudi ene bansléye du misbas du kchèrés, ki ratindat après ene mwin adrète. Atout rakeûdant, Torine amûzot les pus djonnes des roufions dul cinse Baltazâr. Les clotches avint passé et les scråyes des ûs d' Påkes astint co la dins ene pitite banslète. I gn a-n avot d' toutes les couleûrs. Torine les è fwêt arandjî a trwâs ronds duvant l' asse dul tchumine. Après, ille è fwêt mète ene pitite cochète dins tchèke dumi scafiote, a rcoumandant bin k' i lêchinche tout l' amwintchadje inla jusk' ou lonnmwin. " Ça pwate bouneûr, lèzî è-t-ile dit. Dins nosse payis, c' est coume ça k' on fwêt dins toutes les måjons. "

Cand c' est k' Pîrnik è moussé amon les Baltazâr çu nute la, il è sté tout sbaré. Il è rwêtî l' tåvlê des dmi scråyes et des cochètes, et i s' è pèté a dîre:

" Dj' ê veû Bastogne plin bwès;

Dj' ê veû Frèyîr plin tchamps;

Mês dj' n' ê jamwês veû ostant d' potikets machants. "

Et il è ralé, tout ponneûs, coume in rnåd k' årot yu sté pris pa ene pouye. Mé dvant du rclôre l' uch, il è co dit:

"Z ôz duvnu ritche påme pa påme, douwô, cinsî Baltazâr;

Asteûre, vous rduvênroz pôve djåbe pa djåbe "

Et coume d' èfet:

Les rats ont abizé ou gurnî et il ont galoufé tous les grins.

I n' è nin arèté d' plûre tout l' mwès d' jun, et i n' ont seû fwêre lu fnå.

Ou mwès d' julett, les scotons ont avoré s' les dênréyes et il ont scoté toutes les påmes, et i n' ont pont yu d' awouss.

I gn è vnu ene minéye du cocote et toutes les vatches ont crèvé.

Toutes les pouyes ont atrapé l' pèpiye et toûrner a rin.