[R11] Motî:crås

crås, cråsse

I. [addj., todi padvant]

1. grosse, pezante a cåze di trop di cråxhe, tot djåzant d’ ene djin, d’ ene biesse, d’ on boket do coir. Ele admiréve la, dvins Bavire Beacôp d' vizaedjes al vénss-mi-cwir, Des crås, des maigues, des årvolous Et des cis k' årént bén volou (paskeye di 1743). C' est riskeus di n' pont mete di cingue a blouke ni d' abertale, paski vos n' estoz nén la bén crås et vosse marone pôreut disgriboler d' vos hantches (A. Masson). Loukîz a : bômel. F. gras, adipeux, bouffi, obèse, engraissé. >> crås come ene lote; u >> crås come on tchén d’ botchî: foirt crås. >> on bea gros crås gris tchet avou ene bele grosse cråsse grijhe cawe: toitche-linwe. >> Li crås sôdård: tite d’ on live da Joseph Dufrane. >> I n' fåt nén touwer tot çk' est crås: (imådjreçmint) i fåt saveur accepter des ptitès fåtes; i n' fåt nén apliker les reglumints trop straegnmint. F. savoir faire preuve de souplesse.

2. avou bråmint del cråxhe, tot djåzant d’ ene sacwè. I gletéve divant ene boune cråsse fricassêye å djambon po ridjuner, li dimegne, cwand on rvént d' basse messe (A. Laloux). Gn åreut k' ene boune sope å crås lård po m' rassapiner (E. Pècheur). Cwand ele vudént did la, les tchocolatires grouzlinént voltî on bon crås saetchlot d' fritches (C. Quinet). F. gras, . >> cråsse eurêye: eurêye avou des foirt bons amagnîs. On dit eto: gueuyton, rintchintchete. F. festin, gueuleton. >> cråsse sope: F. velouté. >> cåzer del cråsse linwe:: cåzer tot djhant ch estô d' ss.

3. foirt placante, tot djåzant d’ ene tere. Li tere del cinse, c' esteut del cråsse årzeye, ki saetcheut sol rodjåsse (P. Renson). F. gras, limoneux.

4. (imådjreçmint) ritche, pouxhant, tot djåzant d’ ene djin ; k’ a del valeur tot cåzant d’ ene sacwè. Et trawer l' panse des crås minisses Sins awè peu del laide police (A. Gauditiaubois). F. gras, plantureux. >> vo m' la crås avou ça : vo m' la bén avancî (tot djåzant, årvier : dji n' su nén avancî do tot). Dji n' esteu nén pus avancî ni nén pus crås (Guillaume Smal). Mågré tot l' må k' i s' avént dné, i n' estént pus crås (E. Sullon). F. avancé.

>> ene boune cråsse pinte: on bon vere di bire avou l’ schoume ki crape ås boirds. >> des crås iys: des lanwoureus iys, ki vôrént bén li ci k’ i waitnut. F. yeux langoureux.

5. sipès, tot djåzant d' ene sacwè. Å moens k' i gn a des eritîs, å dpus kel moncea est crås (C. Derycke). F. consistant, copieux, abondant. >> cråsse lete: sipesse lete. F. caractère gras.

7. crou, måhonteus, tot djåzant d' on cåzaedje, d' ene fåve. F. gras. >> cråsse tchanson: måhonteuse tchanson, tchantêye voltî pa les djonneas et les studiants. F. chanson paillarde.

8. bén ansinêye, tot djåzant d’ ene tere. Avår la, c’ est totès cråssès teres. I fjhènt rûtyî l' tracteur po dismoujhner les framoujhes et stårer les cous d' flate foû des cråssès taetches (R. Georges). F. gras, fertile, fécond, fertilisé.

II. [sustantif]

1. [o.f.n.] djin, biesse avou bråmint del cråxhe. Dji n' sai nén pocwè k' on-z î loméve "mon l' Crås" (DGR). >> fé dins les crås:: ecråxhi des pouceas, des åmeas, di s' mestî, eneviè li ci ki les fwait skepyî et les vinde, djusse sipanis. F. engraisser, faire de l' embouche.

2. [o.n.] bokets d' ene tchå la k' gn a l' cråxhe (et k' estént veyous come les meyeus bokets dinltins). F. gras. >> taper crås evoye: furler les cwårs. On dit eto: furlander, coschirer. F. gaspiller. >> ene roye di crås, ene roye di maigue: après des bons moumints, end a des moens bons. >> gn a do crås et do trelårdé:: gn a d' totes les sôres di djins, des bounes et des mwaijhes. >> n' end aveur ni crås ni maigue: n’ end aveur di keure. C’ esteut èn ome k' end aveut ni crås ni maigue : il esteut etirmint devouwé a s' cåze. F. se moquer de tout, n’en avoir cure.

3. [f.n.] crouwe, måhonteuse fåve. I n' sont nén a l' après d' ene cråsse. F. plaisanterie grasse.

III. [adv.] dins l' ratourneure : t magnî, mindjî crås tot prindant bråmint del cråxhe. I magne crås. on tapêve les djins al biesse di Staneu: ele magnive crås ! (G. Cabay). F. grassement.

| cråsté [f.n.] cwålité, difåt di çou k’ est crås (u måhonteus). F. obésité, fertilité, paillardise, vulgarité.

Parintêye :

cråxhe

Mots d’ aplacaedje :