croejhete [f.n.]
1. pitite croes. F. croix. >> N' a nole si ptite måjhinete ki n' åye si ptite croejhete: prôpmint, on meteut todi ene croejhete dins totes les måjhons, soeye-t i ådfoû, soeye-t i ådvins. >> emacralêye croejhete: (doûce croeyance) pitite croes k' on croylêye a tere, so on pazea u ene voye; on l' retourêye d' on rond, et leyî å mitan des çanses k' on-z a froté so ene plåye; si ene djin ramasse les cwårs, on vout k' i (elle) atrape vosse må et vos vos ndè serôz cwite.
2. pitite croes, pitite poenne, pitit mehin. F. petit déboire, petit souci, petit problème. >> N' a nole si ptite måjhinete ki n' åye si ptite croejhete: (imådjreçmint) tertos a ses ptits mehins.
3. croejhlaedje di ptitès voyes. F. croisette. >> Al Croejhete no d' ene plaece di Rdû, di Lompré-el-Fåmene, di Djivri. >> El Cinse del Croejhete: no d' ene plaece di Nivele. >> A les Croejhetes: no d' ene plaece di Miå.
4. (v.m.) pitit live di scole did dinltins, po-z aprinde les letes, k' i gn a veut todi ene pitite croes dsu, çou ki vleut dire kel luçon cmincive pa on sene di croes. Po-z aprinde li croejhete, I faleut bén troes moes; Et po sawè speli Å moens shijh moes après. (F Quinaux). On dit eto croes d' pårt Diè. F. abécédaire.
5. alfabet. Vos iroz raprinde vosse croejhete. I sait parfaitmint s' croejhete (J. Coppens) F. alphabet. >> i n' est co k' al croejhete: i n' sait co lére. F. alphabet.
6. prumirès kinoxhances so ene langue, on mestî. base I n' kinoxhe nén ddja l' croejhete do marketigne, et i nos vôreut mostrer kimint fé del riclame. F. base, notions fondamentales. >> i n' est co k' a ses croejhetes: i n' fwait ki di cmincî. F. ses débuts. >> revoyî ene sakî al croejhete: el traiter d' biesse, lyi dire d' aler raprinde si mestî. F. envoyer paître.
7. rapoirt des mots inte zels, dins ene langue; rîles ki discrijhèt ces rapoirts la. Il aveut scrît do côp "Ene pitite croejhete do rfondou walon" tot e walon. On n' si dispetrogne nén sol croejhete dins ene soce di Rcåzeus d' walon. On dit eto :grammaire. F. grammaire. >> Ene saye di croejhete di nosse patwès: tite d' on live di croejhete d' après Nameur.
8. live di grammaire. Li pus clapant trova, c' est l' metaedje eshonne des viebes del 3inme sôre, pask' i n' aparexhnut nén dins les croejhetes lidjwesses. F. grammaire.
Etimolodjeye: bodje "croejh", cawete -ete.
Droete parintêye :
- Dipus d' racsegnes so l' emacralêye croejhete et les ôtès doûcès croeyances
- Les nos d' plaeces del Walonreye ki s' lomnut "croejhete"
- Dipus d' racsegnes sol croejhete
- Dipus d' racsegnes sol croejhete do walon
- Prezintaedje do live "Ene saye di croejhete di nosse patwès"
- Sinses do mot "croejhete" e sacwants motîs coinreces