 Li rfondaedje di ç' mot ci a candjî sol Wiccionaire, et divni "diåle"
|
diale 1 (pr. diâle, djâle)
I. [o.n.]
1. diale u Diale: dins les rlidjons crustinne, islamike, djwive, grand rprezintant do må, eneviè l' Bon Diu unike, riprezintant do bén. Li Diale voleut språtchî l' eglijhe et ls eclôsses di Ståvleu (J. Brumioul). Dins totes les ratourneures sol diale, c' est byin råle k' on l' mostere k' assaetche les djins lon erî do Bon Diu (J. Selvais). Dins l' tuzance mawometante, on n' houcreut måy li diale, po taper des mwais sôrts: c' est todi å no do Bon Diu, et tot scrijhant des bokets d' Alcoran (L. Mahin). Li swè-dijhant åcolete, c' esteut l' diale ki s' aveut moussî e sacristin (A. Daudet, rat. pa P.H. Thomsin). Loukîz a: demon, Metchant, Malén, Noer Tatiche, Pitit Zidôre. F. diable. >> biesse do diale: biesses ki n' egzistèt nén so tere, et vos vlèt do må. Dj' a veyou des biesses do diale ki sbrotchént d' tere come des molons wôr del viye tchå, pattavå l' payis ! (J.F. Brackman). Loukîz a: biesse d' apocalipe. F. créature diabolique.
2. andje d' infier. Ele si houtdina pus d' on côp a on diale k' on loméve Robiet (G. Houziaux, saetchi des vî papîs so les procès des macrales di Cele et Furfô). >> pitit diale: creyateure ki n' est nén èn ome, mins nén on diale tipike. Loukîz a: dûhon, pépé. F. diablotin, génie malfaisant.
3. djin: a) malåjhey efant. Loukîz a: arnåjhe. F. diablotin, espiègle, démon. >> diale a cotes: målåjheye båshele. On dit eto: dialresse. F. diablesse. b) målåjhey ome. F. diable. >> sint å cafè°, diale el måjhon; u : >> Bon° Diu d' rowes, Diale di måjhone. c) pôve diale: pôve ome. F. pauvre bougre, misérable.
II. [no addjectivrece]
1. malåjhey, po èn efant. Ni soeyoz nén don si diales ! Loukîz a: arnåjhe.
2. laid tot cåzant d' on må. Ci côp ci c' esteut on må pus diale (C. Denis). Loukîz a: malén. F. grave, redoutable, sérieux.
III. [mot-criya] mostere li sbarmint. Sapinse li rwè cwand les voeya Ki, diale, kés borguimwaisses vola ! (viye paskeye di 1675, eplaideye pa G. Hennen).
| dialresse [f.n.] diale feme.
| dialmint u dialdimint [adv.] foirt. I fwait dialdimint mwais. Li voye est dialdimint longue. On dit eto : fameuzmint, rudmint; loukîz a demoné. F. diantrement, diablement.
| dialreye [f.n.] biestreye, laid toû, marimince. F. diablerie.
Etimolodjeye
calcaedje do latén d' eglijhe "diabolum" (minme sinse).
Omonimeye
- diale (o.n.; usteye)
Mots d' aplacaedje
Disfondowes
- diale
- diâle, djâle, diâbe, djâbe, diabe, djabe.
- dialresse
- diâlresse, djâlresse, djâbresse, djabresse, djam'resse.
- dialmint
- diâlmint, djâlmint, diâbmint, djabmèt.
- dialdimint
- diâldimint, diâldimint, diam'dumint, djâldumint, diâldèmint, djâldumèt