{{!Rif|diåle}}
:''[[Motî:diåle/ratourneures|Les ratourneures sol mot "diåle" sont metowes so ene pådje tote seules]]''
<FONT COLOR="#ff0000"><B>diåle 1</B></FONT> (pr. ''<span lang=wa-feller>diâle, djâle</span>'')

<B>I.</B> [o.n.] 

<B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">diåle</FONT> u 
<FONT COLOR="#ff0000">Diåle</FONT>: dins les rlidjons crustinne, islamike, djwive, grand rprezintant do må, eneviè l' Bon Diu unike, riprezintant do bén. <I>Li Diåle voleut språtchî l' eglijhe et ls eclôsses di Ståvleu</I> ([[J. Brumioul]]). <I>Dins totes les ratourneures sol diåle, c' est byin råle k' on l' mostere k' assaetche les djins lon erî do Bon Diu</I> ([[J. Selvais]]). <I>Dins l' tuzance mawometante, on n' houcreut måy li diåle, po taper des mwais sôrts: c' est todi å no do Bon Diu, et tot scrijhant des bokets d' Alcoran</I> ([[L. Mahin]]). <I>Li swè-dijhant åcolete, c' esteut l' diåle ki s' aveut moussî e sacristin</I> ([[A. Daudet]], rat. pa [[P.H. Thomsin]]). Loukîz a: [[Motî:demon|demon]], [[Motî:metchant|Metchant]], [[Motî:malén|Malén]], [[Motî:Tatiche|Noer Tatiche]], [[Motî:Zidôre|Pitit Zidôre]]. <span lang=fr>F. diable.</span>
<FONT COLOR="#0000ff">>>&nbsp;biesse do diåle:</FONT> biesses ki n' egzistèt nén so tere, et vos vlèt do må. <I>Dj' a veyou des biesses do diåle ki sbrotchént d' tere come des molons wôr del viye tchå, pattavå l' payis&nbsp;!</I> ([[J.F. Brackman]]). Loukîz a: [[Motî:apocalipe|biesse d' apocalipe]]. <span lang=fr>F. créature diabolique.</span> 

<B>2.</B> andje d' [[Motî:infier|infier]]. <I>Ele si houtdina pus d' on côp a on diåle k' on loméve Robiet</I> (G. Houziaux, saetchi des vî papîs so les procès des macrales di Cele et Furfô).
<FONT COLOR="#0000ff">>>&nbsp;pitit diåle:</FONT> creyateure ki n' est nén èn ome, mins nén on diåle tipike. Loukîz a: [[Motî:dûhon|dûhon]], [[Motî:pépé|pépé]]. <span lang=fr>F. diablotin, génie malfaisant.</span>

<B>3.</B> djin: 
<I>a)</I> malåjhey efant. Loukîz a: [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]]. <span lang=fr>F. diablotin, espiègle, démon.</span> 
<FONT COLOR="#0000ff">>>&nbsp;diåle a cotes:</FONT> målåjheye båshele. On dit eto: diålresse. <span lang=fr>F. diablesse.</span> 
<I>b)</I> målåjhey ome. <span lang=fr>F. diable.</span> 
<FONT COLOR="#0000ff">>>&nbsp;sint å [[Motî:cafè|cafè°]], diåle el måjhon;</FONT>  u : 
<FONT COLOR="#0000ff">>>&nbsp;[[Motî:Bon Diu|Bon° Diu]] d' rowes, Diåle di måjhone.</FONT> 
<I>c)</I> <FONT COLOR="#ff0000">pôve diåle:</FONT> pôve ome. <span lang=fr>F. pauvre bougre, misérable.</span> 

<B>II.</B> [no addjectivrece] 

<B>1.</B> malåjhey, po èn efant. <I>Ni soeyoz nén don si diåles&nbsp;!</I> Loukîz a: [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]]. 

<B>2.</B> laid tot cåzant d' on må. <I>Ci côp ci c' esteut on må pus diåle </I>([[C. Denis]]). Loukîz a: [[Motî:malén|malén]]. <span lang=fr>F. grave, redoutable, sérieux.</span> 

<B>III.</B> [mot-criya] mostere li sbarmint. <I>Sapinse li rwè cwand les veya Ki, diåle, kés borguimwaisses vola !</I> (viye paskeye di 1675, eplaideye pa G. Hennen). 

| <FONT COLOR="#ff0000"><B>diålresse</B></FONT> [f.n.] diåle feme. 

| <FONT COLOR="#ff0000"><B>diålmint</B></FONT> u 
<FONT COLOR="#ff0000"><B>diåldimint</B></FONT> [adv.] foirt. <I>I fwait diåldimint mwais.</I> <I>Li voye est diåldimint longue.</I> On dit eto : [[Motî:fameuzmint|fameuzmint]], [[Motî:rudmint|rudmint]]; loukîz a [[Motî:demoné|demoné]]. <span lang=fr>F. diantrement, diablement.</span> 

| <FONT COLOR="#ff0000"><B>diålreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:biestreye|biestreye]], laid toû, [[Motî:marimince|marimince]]. <span lang=fr>F. diablerie.</span>

== Etimolodjeye ==
calcaedje do [[latén d' eglijhe]] <span lang=la>"diabolum"</span> (minme sinse).

== Omonimeye ==
* [[Motî:diåle 2|diåle]] (o.n.; usteye)

== Mots d' aplacaedje ==
* [[Motî:diåle-e-coir|diåle-e-coir]]
* [[Motî:mwin-do-Bon-Diu-et-pî-do-diåle|mwin-do-Bon-Diu-et-pî-do-diåle]], 
* [[Motî:nodidiale|nodidiale]]
* [[Motî:Voye do Diåle|Voye do Diåle]]

== Disfondowes == 
;diåle : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diâle, djâle</FONT>, diâbe, djâbe, diabe, djabe.</span>
;diålresse : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diâlresse, djâlresse</FONT>, djâbresse, djabresse, djam'resse.</span>
;diålmint : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diâlmint, djâlmint</FONT>, diâbmint, djabmèt.</span>
;diåldimint : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diâldimint, diâldimint</FONT>, diam'dumint, djâldumint, diâldèmint,  djâldumèt</span> 

== Hårdêyes divintrinnes == 
* [[Diåle|Dipus d' racsegnes sol diåle]]
* [[Diåle (discramiaedje)|Discramieaedje des pådjes avou l' mot "diåle"]]