|
|
Des bokets d' istwere din des bokets d' walon (des pages d' histoire à découvrir à travers des textes wallons) Mweyene Ådje |
|||
|
|
Des bokets d' istwere din des bokets d' walon (des pages d' histoire à découvrir à travers des textes wallons) Mweyene Ådje |
|||
Dresséye:
La noûf cints ans, nos tayons end alint a Djeruzalem
Godfrwè d' Bouyon et Pîre l' Ermite
E l' anêye 1096, li pâpe Orban II [Urbain] va hukî tos les Crustins a ndaler libèrer Djèruzalem. Amon nozôtes, el Walonreye, c' est Godfrwè, duc di Bouyon et k' a vnu å monde, di-st on, a Båjî addé Nivèle, ki decidêye di nd aler eto, et ki vind si dutchî [duché] a l' eveke di Lîdje po-z avu des liårds assez po ene sifwete avinteure. Li convôye, fwêt di Walons, di Francès do Nôrd et di Lôrins [Lorrains], endè va li 15 d' awousse 1096.
One miyete divant, li prêtcheû Pîre l' ermite aveut huki les pôves et les ptitès djins po pårti eto delîberer li tombe do Criss. Zels, branmint pus må ôrganizès, ni pârvinront måy a Djèruzalem.
On-z eva so l' Almagne
Al difin do moes d' awousse, les pelerins ritrovet l' Rin k' i sûvet djusk' a Worms. La, apurdet ki li crwèzåde des pôves s' a fêt cohatchî è-z arivant el Hongreye, i si rvindjet so les Djwifs del veye di Worms, k' il acuzint di tos les mås del tere. I continuwet adon djusk' a Ratisbone.
L' Ôtriche et li Hongreye
Li convôye estate on ptit tins a Tulln, li mêsse-veye di l' Ôtriche di c' tins la.
Adon, c' est li cminsmint d' ene voye ki, po les djins d' adon, n' èst pus è l' Urope : li Hongreye.
El Hongreye, li crwèzåde da Pîre l' Ermite et des ptitès djins î aveut dja passè eto et elle aveut fwêt des ravädjes. Sintoz bén ki Godfrwè et les ôtes n' estint nén les bénvnus. Po-z espêtchî k' i n' åye co des batayes et des mwärts, Godfrwè s' a arindjî avu li rwè di Hongreye et nos djins ont plu trèvåtchî l' payis djusk' a l' Drâve sins pont d' rujes.
On-z arive è l' Impîre d' Oriyant
Après li Drâve, on sût l' Ewe-di-Danûbe et on-z est cåzu tot d' sûte a Zemoun (asteûre, c' es-st on vinåve [kartier] di Belgrade). C' est l' prumîre veye di l' Impîre di Bizance. L' Impreu si dmefeye di tos ces djins la ki, por li, ni sont ki des " barbâres " vinus di-d bén lon. Ça fwêt k' Alexis Cominne - c' est come ça k' on l' lome - ofere bråmint des cwårs et des pîrreyes åzès crwèzès por zels dimani påjhîres et n' pont fé d' må ås Greks. Godfrwè eva djusk' a ly promete tos les teritweres k' il årè rpris åzès Muzulmans.
Et nos tayons si rtrovet divant li pus grande veye d' adon : Constantinope, avu ses 700 000 dimanants [habitants], et co hay.
Amon les " infidèles "
Après avu passè Bosfôre (li ptit passädje d' êwe inte l' Urope et l' Azeye), nos djins arivet do côp a Nicêye. C' est la k' i rescontret po l' prumî côp les Turks lzi foute li deguezene [battre à platte coûture]
Mins, après, Godefrwè et lz ôtes si rindet compte di çu k' c' est, li Turkeye. Hût moes k' i lzi fårè po-z avni a Antioche, di l' ôte des costès do payis, sol Mîtrinne Mér (li Mediteranêye).
A Antioche, les Crustins son-st eradjis, paski les Turks ont profanè l' eglijhe k' a stî li prumîre båtiye pa Sint-Pîre, k' a stî li prumî eveke d' Antioche. Et, po si rvindjî, i tuwet branmint des djins, come todi. I n' fieut nén bon ni nén yesse crustin el Turkeye di c' tins la. Mwärts di fwin et fû scrans nåjhis, nos tayons årint minme mougni les cwärs di leus innmis...
On dmeure ene miyete el Turkeye
On-z est ddja o pretins 1098. Bådwin, li ci ki serè rwè d' Djèruzalem, si djoke a Edèsse et il î monter li prumî Etat crwèzè di tot l' Oriyint. Avu les Armenyins et lz ôtes Crustins d' avårla, on archevechî catolike veut l' djoû a Edesse e 1099.
Li " vrêy " Oriyint !
O cmincmint di 1099, -gn a ddja pont d' må -, les crwèzès decidet do rprinde li voye po Djèruzalem.
Asteure, on-z arive o Liban, ewuski nos djins discovret li cane a suke et sayet pol prumî côp çu k' i lomet " del låme di cane ".
I passet sins were di rujes pa Tripoli, Byblos et Beyrouth.
Djeruzalem
Li 14 di djulete 1099, cåzu troes ans après nd avu nd alè, les pelerins et les crwèzès (i n' è dmeure ki 15 000) purdet li veye di Djeruzalem. Li londdimwin, i sont sol tombe do Criss.
Tîri DUMONT, divins: Li Ranteule, n° 2, 1997
(Back homepage) Alans rzè al mwaisse-pådje
(Back menu page d' entrée des textes d' histoire en wallon) Alans rzè al pådje minrece des tesses walons so l'istwere.
(Back textes en wallon commun) Ralans sol pådje des scrijhaedjes e rfondou walon
