|
|
Table de conjugaison d'un verbe du 5e groupe modification du radical: "braire" Tåvlea do codjowaedje d' on viebe del cénkinme sôre avou candjmints sol bodje: "braire". |
|
|
Table de conjugaison d'un verbe du 5e groupe modification du radical: "braire" Tåvlea do codjowaedje d' on viebe del cénkinme sôre avou candjmints sol bodje: "braire". |
dierin rapontiaedje - last update: 2012-01-19.
Dressêye:
Rilevêyes(Remarques générales)
Le verbe braire est connu dans toute la Wallonie, mais ses sens sont un peu différents. A Liège, il s'agit exclusivement de "crier, gueuler". Ailleurs, il prend surtout le sens de "pleurer" (verbe pour lequel, à Liège, on se sert plutôt de "plorer").
Le verbe fonctionne avec trois radicaux, le radical B brai- pour le présent singulier de l'indicatif, le futur et le conditionnel; et le radical A brey- pour les autres temps, sauf le subjonctif présent singulier et la 3e personne pluriel "namuroise" de l'indicatif présent ou le radical C braiy- est utilisé.
Sur le modele de "braire", on peut également conjuguer "tchaire" (choir, tomber), très courant au Centre et à l'Ouest (l'Est et l'Ardenne préfèrent "toumer"), leyî ki se conjugue comme s'il avait un infinitif "laire", traire (doublet de "mode", plus wallon), atraire.
|
Indicatif prezintrece |
||
|
djin |
dijhaedje |
dimandaedje |
|
cåzant(e) |
dji brai |
est çki dj' brai ? / brai dju ? |
|
atôtchî / atôtcheye |
vos breyoz / to brais / ti brais |
breyoz ? / breyoz vs ? // est çki vs breyoz ? // est çki t' brais ? / braiss ? |
|
riwaitant(e) |
i brait / ele brait |
brait i ? / brait ele ? // est çk' i brait ? / est çk' ele brait ? |
|
cåzant(e)s |
nos breyans / dj' breyans |
breyans ns ? / breyans dju ? // est çki ns breyans ? / est çki dj' breyans ? |
|
atôtchîs / atôtcheyes |
vos breyoz |
breyoz ? / breyoz vs ? // est çki vs breyoz ? |
|
riwaitant(e)s |
i breyèt / ele breyèt u: i braiynut / ele braiynut |
breyèt i ? / breyèt ele ? // est çk' i breyèt ? / est çk' ele breyèt ? u: breynut i ? / breynut ele ? // est çk' i breynut ? / est çk' ele breynut ? |
|
Durant Indicatif Erirece (DIE). |
||
|
djin |
dijhaedje |
dimandaedje |
|
cåzant(e) |
dji breyeu |
est çki dj' breyeu ? / breyeu dju ? |
|
atôtchî / atôtcheye |
vos breyîz / to breyeus / ti breyeus |
breyîz ? / breyîz vs ? // est çki vs breyîz ? / est çki t' breyeus ? / breyeuss ? |
|
riwaitant(e) |
i breyeut / ele breyeut |
breyeut i ? / breyeut ele ? // est çk' i breyeut ? / est çk' ele breyeut ? |
|
cåzant(e)s |
nos breyéns / dji breyéns |
breyéns ns ? / breyéns dju ? // est çki ns breyéns ? / est çki dj' breyéns ? |
|
atôtchîs / atôtcheyes |
vos breyîz |
breyîz ? / breyîz vs ? // est çki vs breyîz ? |
|
riwaitant(e)s |
i breyént / ele breyént |
breyént i ? / breyént ele ? // est çk' i breyént ? / est çk' ele breyént ? |
|
Indicatif futurrece. |
||
|
djin |
dijhaedje |
dimandaedje |
|
cåzant(e) |
dji brairè |
est çki dj' brairè ? // brairè dju ? |
|
atôtchî / atôtcheye |
vos brairoz / to brairès / ti brairè |
brairoz ? / brairoz vs ? // est çki vs brairoz ? / est çki t' brairès ? / brairess ? |
|
riwaitant(e) |
i brairè / ele brairè |
brairè-t i ? / brairè-t ele ? // est çk' i brairè ? / est çk' ele brairè ? |
|
cåzant(e)s |
nos brairans / dji brairans |
brairans ns ? brairans dju ? // est çki ns brairans ? / est çki dj' brairans ? |
|
atôtchîs / atôtcheyes |
vos brairoz |
brairoz ? / brairoz vs ? // est çki vs brairoz ? |
|
riwaitant(e)s |
i brairont / ele brairont |
brairont i ? / brairont ele ? // est çk' i brairont ? / est çk' ele brairont ? |
|
Condicioneu prezintrece |
||
|
djin |
dijhaedje |
dimandaedje |
|
cåzant(e) |
dji braireu |
est çki dj' braireu ? // braireu dju ? |
|
atôtchî / atôtcheye |
vos brairîz / to braireus / ti braireus |
brairîz ? / brairîz vs ? // est çki vs brairîz ? / est çki t' braireus ? / braireuss ? |
|
riwaitant(e) |
i braireut / ele braireut |
braireut i ? / braireut ele ? // est çk' i braireut ? / est çk' ele braireut ? |
|
cåzant(e)s |
nos brairéns (dj' brairéns) |
brairéns dju ? // est çki ns brairéns ? (est çki dj' brairéns ?) |
|
atôtchîs / atôtcheyes |
vos brairîz |
brairîz ? / brairîz vs ? // est çki vs brairîz ? |
|
riwaitant(e)s |
i brairént / ele brairént |
brairént i ? / brairént ele ? / est çk' i brairént ? / est çk' ele brairént ? |
|
Suddjonctifs prezintrece et erirece |
||
|
djin |
prezintrece |
erirece |
|
cåzant(e) |
ki dj' braiye |
ki dj' breyaxhe |
|
atôtchî / atôtcheye |
ki vs breyoxhe / ki t' braiyes. |
ki vs breyîxhe / ki t' breyaxhes |
|
riwaitant(e) |
k' i braiye / k' ele braiye |
k' i breyaxhe / k' ele breyaxhe |
|
cåzant(e)s |
k' nos breyanxhe / ki dj' breyanxhe |
k' nos breyénxhe / ki dj' breyénxhe |
|
atôtchîs / atôtcheyes |
ki vs breyoxhe |
ki vs breyîxhe |
|
riwaitant(e)s |
k' i breyexhe / k' ele breyexhe u: k' i braiynuxhe / k' ele braiynuxhe |
k' i breyénxhe / k' ele breyénxhe |
|
Nén Durant Indicatif Erirece (NDIE). |
||
|
djin |
dijhaedje |
dimandaedje |
|
cåzant(e) |
dji breya |
est çki dj' breya ? / breya dju ? |
|
atôtchî / atôtcheye |
vos breyîz // to breyas / ti breyas |
breyîz ? / breyîz vs ? // est çki vs breyîz ? /// est çki t' breyas? / breyass ? |
|
riwaitant(e) |
i breya / ele breya |
breya-t i ? / breya-t ele ? // est çk' i breya ? / est çk' ele breya ? |
|
cåzant(e)s |
nos breyîs / dji breyîs |
breyîs ns ? / breyîs dju ? // est çki ns breyîs ? / est çki dj' breyîs ? |
|
atôtchîs / atôtcheyes |
vos breyîz |
breyîz ? / breyîz vs ? // est çki vs breyîz ? |
|
riwaitant(e)s |
i breyît / ele breyît |
breyît i ? / breyît ele ? // est çk' i breyît ? / est çk' ele breyît ? |
|
Kimandeu |
|||
|
djin |
Kimandeu |
||
|
atôtchî / atôtcheye |
breyoz / brai |
||
|
cåzant(e)s |
breyans |
||
|
atôtchîs / atôtcheyes |
breyoz |
||
|
Pårticipes |
|||||||
|
|
omrin |
femrin |
|||||
|
pårticipe erirece erîlé (sôre 1) |
breyou |
breyowe |
|||||
|
pårticipe erirece racourti (sôre 2) |
brai |
|
|||||
|
pårticipe prezintrece |
tot breyant |
||||||
Rilevêyes (Remarques sur les participes)
Comme typiquement dans le cinquième groupe, le participe passé masculin est en -ou et son féminin en -owe. Néanmoins, comme plusieurs autres verbes (aveur, saveur, ploure, lére, croere), il existe également une forme simplifiée du participe passé.
Pour "tchaire": tcheu(te).
Le participe féminin est rare, le verbe étant rarement transitif (braire totes les låmes di s' coir => totes mes breyowès låmes). Pour "tchaire": les tcheyowès foyes.
Verbes similaires ayant des doubles participes passés.
|
infinitif |
erîlé pårticipe erirece. |
acourti pårticipe erirece |
||
|
omrin |
femrin |
omrin |
femrin |
|
|
tchaire |
tcheyou |
tcheyowe |
tcheu |
tcheute |
|
clôre |
cloyou |
cloyowe |
clôs |
clôse |
|
scheure |
schoyou |
schoyowe |
scheu |
scheute |
|
meskeure |
mescoyou |
mescoyowe |
meskeu |
meskeute |
Infinitif: tchére.
Participe passé: tcheu (pa assaetchance di scheure => scheu)
