coixhî (codjowaedje)

I. [v.c.]

1. côper avou on taeyant. K' &avoz yeu ? Vs estoz coixhî (Motî d' Cerfontinne). On dit eto: kernaxhî, crener, taeyî, etaeyî. F. couper, taillader, sectionner, trancher, encocher, écorcher, lacérer. >> on merci n' a djamåy coixhî l' boke da nolu: dijhêye po onk ki n' dit nén voltî merci. Loukîz a : rimerciyeu.

2. côper nete. Èn åbe k' a stî coixhî e deus d' on côp d' tonire (Motî d' Vervî). On dit eto: siketer. F. briser, fracasser, fracturer.

3. diner on laid côp. I m' a coixhî å fotbale. On dit eto: moudriyî, pokî, atraper, djoster. F. blesser, faucher.

4. casser l' schene, et touwer. Il a volou poirter ene grosse satchêye, mins i s' a fwait coixhî (G. Goffinet). Kî çki sait coixhî on lapén ? Ni vént nén dé mi ou dji t' coixhe (Motî da Pirsoul). Li torea va coixhî cisse djinixhe la (G. Goffinet). Nosse troye a coixhî ses coshets (Motî d' Bastogne). On dit eto: aplati, rasplati, croxhî, croker. F. écraser, briser, aplatir.

5. (imådjreçmint) fé del poenne a (ene sakî). I m' a coixhî e djhant do må di m' pere (F. Deprêtre et N. Nopère) F. blesser, froisser, peiner.

6. (pa assaetchance) croxhî dins (ene sacwè). Gn a nén ene tchance so dijh ki dji coixhrè des pemes di ç' pemî la ki dj' plante enute ! On dit eto: hagnî. F. mordre, croquer. >> bon a coixhî: télmint bon k' on lzès magnreut. Gn a des vijhéns bons a coixhî (P.J. Dosimont).

II. [v.s.c.]

1. esse hagnant, côpant, tot djåzant do froed. Li bijhe coixhe a vs côper e deus. On dit eto: hagnî.

2. flitchî et casser. Vla ene djinixhe ki va coixhî dzo l' torea (G. Goffinet). On dit eto: draener.

3. hagnî, croxhî. I l' faleut vey coixhî dins l' djambon(Motî d' Bastogne).

III. si coixhî [v.pr.]

1. si côper. I s' a coixhî a s' doet e djouwant avou l' courbet (P. Defagne). Dji m' a coixhî avou m' raezoe. I s' a coixhî laidmint. I s' a coixhî al fosse. Vos lûtez co po vos coixhî. (F. Deprêtre et N. Nopère). F. se couper, se blesser.

2. si schoircî. On dit eto: si schaver, si dischaver. F. s'écorcher.

Etimolodjeye : erî-rfwait bodje latén "coactiare" (acmaxhaedje di "quassiare" et "coctiare").

| coixhaedje [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "coixhî" eyet "si coixhî". Avou on måva raezoe, on crind l' coixhaedje (Motî da Forir). F. coupure, estafilade, blessure, contusion, lésion, meurtissure, cassure, fracture, éraflure, écorchure.

| coixheu, coixheuse u coixhresse [o.f.n.] li ci (cene) ki coixhe les ôtes djouweus(es). F. joueur brutal.

| coixhant, coixhante [addj., purade padvant]

1. ki côpe bén. Ene coixhante usteye. Dismefiyîz vos do coutea : il est coixhant. F. tranchant, coupant.

2. froed et setch, tot djåzant do tins. I fwait ouy ene coixhante bijhe ki vént del Fagne (Motî d' Vervî). F. âpre, glacial, polaire.

3. (imådjreçmint) ki fwait del poenne, tot djåzant d' on cåzaedje, d' on cåzeu. F. mordant blessant offensant, incisif. Il est si coixhant avou tolmonde. I m' a dit çoula d' on coixhant ton. Gn a des femes k' ont leu linwe pus coixhante k' on coutea (Motî da Pirsoul). Cwand il a ene pike conte ene sakî, il est coixhant (Motî da Forir). Vos rireyes sont todi coixhantes (Forir). Loukîz a : fel

4. setch, hôt et foirt, tot djåzant d' on son. On coixhant côp d' xhuflet. F. strident.

Parintêye :

• coixheure
• discoixhî
• sicoixhî