Li pådje des frés Warnîr. Page des frères Warnier, écrivains et dramaturges wallons. |
Dresséye:
Li blanke dame et l' èfant
"Djôzef, vos m' alez copî cink padjes di : Dji m' deu tni pahûle el otocar".
Bardaf ! Faléve co bin k' çoula lî atoume so les rins ! E scole, c' est tofêr insi : cwand ene sakî deut esse pûni, c' est todi Djôzef ki prind tot po s' cabu.
Po-z esse oniesse, i fåt tot l' minme bin ricnoxhe k' i n a on pô d' cwè. S' enn a onk ki saye ine novèle canabûze, ki tchante å coûrs di dessin, ki dessine å coûrs di tchant, ou s' enn a onk ki s' èdwème so s' banc, c' est Djôzef, èco Djôzef, todi Djôzef !
Et portant on-z a bèle d' aveur des fesses deures come del coyinne, aveur des durions ås deuts, on n' est måy al djôye cwand c' est k' on s' prind ene bone fesséye ou kékès pådjes a scrîre.
Oûy, adon k' çoula dvreut zesse li påye - c' est l' djoû di l' escursion k' on fêt tos lz ans -, vo l' la co pûni. Et çoula, tot simplumint pask' il a gripé sol raspouya di s' foteuy po veuy on pô d' cwè ki lz ôtes ont l' êr, vèyous d' al copète.
Anfin, bin vite çoula îrè mî : on s' va arester e bwès. Les èfants pôront djouwer, cori, si ctaper... C' est fêt po çoula in èfant.
"Chal, vos polez djouwer come vos l' volez. Seulmint, n' alez nin trop lon, savez, on s' rassonle divins on cwårt d' eure tot près dè car. Et ni vz alez nin piède divins les bwès !"
Vos pinsez bin k' on lzes rawårdéve, ces mots la ! D' on plin côp vola les èfants e bwès, corant, potchant... On pô sôs di tant d' êr, di tant d' sinteurs, di tant d' plèce ! Çoula va sovin insi avou lz èfants ki dvèt viker rètrôclés dvins les veyes.
Djôzef ennè va tot seu. I djowe sovin tot seu å réss. I n a des èfants insi. So ene dihinne di pas, il a dèdja trovè on påvion. Min on bê, savez ! Onk avou so ses êles des poûdes di djène, di rodje, di bleu... El fåt apicî, on parèy; èl fåt mostrer ås camerådes.
Åheye a dire, çoula ! Li biesse ni l' ètind nin insi, savez, lèye. A tot côp k' l' èfant potche, li påvion ennè va avou si êr di ploum patati, ploum patata. Ennè va veuy on bouhon pus lon et goster ene fleur ki lî avize a s' goss.
I n' si va nin lèyî-st adire ! Djôzef s' aprèpeye, cåzi tot rampant, i va potchî... I potche et... ploum patati, li påvion s' èvole. Fré di Diu ! L' arèdjéye biesse ratake ci biesse di djeu la co traze et co traze côps. Et puss ratake-t i, puss l' èfant vîre-t i po l' avu [plus il s'acharne pour l'attraper].
Seulmint, vola k' ploum patati a ploum patata, li påvion a-st èminè l' èfant å lon... Bin lon dè car, des camerådes et del mamzèle di scole. Nåhéye dè djouwer, li biesse s' èvole pol bon, vè l' copète d' on grand tchinne la wice ki l' pitit n' el såreut nin sûre.
Bon, bin vola sapinse l' efant, dji n' a pu k' a rdjonde les ôtes, et vite, sins cwè ci serè co m' fiesse !
"Bondjoû Djôzef..."
C' e-st ine bele dame avou ene blanke cote ki vint dè djåzer. Di wice vint èle cisse lal ? Djôzef ni l' a nin veyou ariver. Et surtout kimint knoxhe-t ele si no ?"
Sogne ? Pocwè freut ele sogne ? Elle est si bele, elle avize si tinrûle. N' espétche ki s' i n' si dispétche nin, i s' va fé barboter, nosse Djôzef.
"Ni v' fez nou må d' tiesse po çoula ! Eski v' savez çou k' dji so ?"
Kimint l' såreut i ? Elle est comike cisse-lale. Vos v' porminez dvin les bwès, vos djouwez avou on påvion, vos rescontrez ene sakî et s' fåreut i k' vos sepesse çou k' elle est.
"Dji so ene Blanke Dame".
Ine... Vos volez dire ine vréye Blanke Dame, come on nnè veut dvin les lîves... Ki pout fé tot plin d' estchantéyès afêres, ki pout minme rinde les djins ureus ?
"C' est çoula"
Profeciate ! Mi c' est Djôzef et s' fåt i k' dji m' såve å pu abeye paski l' mamzele di scole est tot a fêt capåbe di m' plaki ene dîhinne di pådjes rin k' po m' aprinde a-z esse a l' eure.
"Ni v' fez nou må d' tiesse po çoula, dji so-st ene Blanke Dame vis di dju".
Et s' i n' vis creut nin, l' efant ?
"Vos n' mi creyez nin ?"
C' est çou k' i vint dè dire, mi sonle-t i
"Adon hoûtez m' ! Avez v' dedja djåzè avou in åbe ?"
Awè, fwért sovint, po v' dire li vréye. Djôzef djåze å vî maronî del coûr di recreyåcion a tot côp k' il est pûni. Çoula arive co sovint min s' fåt i bin ricnoxhe ki l' åbe ni lî respond måy, seuy-t i k' il est grandiveus ou seuy-t i k' il est soûrdåd.
"Et bin aprepîz v' tot près dè tchinne". Dè vî...
"Bondjoû Djôzef"
Kisk' a djåzé ?
"C' est mi, li vî tchinne".
Adon c' est l' vréy ! C' est vréymint ene Blanke Dame ! Djôzef ennè rvint nin. Et s' fåt i ricnoxhe k' i n a-st on ptit pô d' cwè !
"Vos avez l' dreut di m' dimander ene kesse".
Vola ene sacwè d' novê. Dåbitude c' e-st a Djôzef k' on nnè dmande des kesses. I n' va nin leyi hiper ene si bèle ocåzion "Vos estez l' pu grand des åbes dè grand bwès, ki veyez v' did la al copete ?"
"Po v' dire li vréy, Djôzef, dji so si vî k' dji n' veu cåzi pu rin. Seulmint dj' ô co fwért clér et, po l' moumint, dj' etind vos copleus et vosse mamzele di scole ki v' houket. Vos vz alez fé ramasser a m' sonlant si..."
"Adon, vos m' creyez asteure ?" C' est l' Blanke Dame ki vint dè djåzer.
Awè, Djôzef vis creut. Bon asteure, a rvey Madame. Enne va pask' i n' vout nin esse pûni.
"Min ni v' fez don nou må d' tiesse ! Si l' Blanke Dame vis dit k' vos n' polez må, c' est k' ele vis va-st aspaler et k' vos n' riskez rin.
Et a in oûhê, vos avez dèdja djåzeé a in ouhê ?"
On poût djåzer a in oûhê ?
"On pout tot çou k' on vout, cwand c' est k' on l' vout" !
De vî tchinne dihind on ritchåd, tot contint pask' i vint djusse dè magni on påvion ki, ploum patati, ploum patata, si porminéve al copete di l' åbe.
"Bondjoû tot l' monde, Djôzef et l' Blanke Dame ! Åriz v' ene sacwè a m' dimander ?"
Vo nnè la co onk avou des kesses. Ci côp chal, Djôzef n' î tint pu "Kinohez v' li capitale del Bulgareye ?" et pafla, sapinse l' efant.
"Neni, ptit galapia, respond l' oûhê, k' aveut dvou-t esse ossi måva scoli k' Djôzef, neni, min çou k' dji sé c' est k' vos alez esse barboté del mamzele di scole et k' ci sèrè bin fêt po vozôtes !".
Et vo l' la k' ennè va tot måva, breyant come s' on lî aveut råyî ene plome di s' cou.
Hoûtez bin, savez, Blanke Dame, Djôzef vis inme bin min i sèreut foû timp k' i nnè ralasse adlé lz ôtes.
"Si vos l' volez, ptit valet. Dj' espère seulmint k' vos wådrez l' sovnance dè tchinne, dè ritchåd et del Blanke Dame k' elz a fêt djåzer".
Come si on poléve roûvi çoula !
"Eco ene sacwè, po çou k' enn est des pûnicions, vos polez esse påhûle : vos n' sèrez pu måy pûni !".
Et tot d' on côp, vola l' Blanke Dame ki s' enûléye. Çoula n' eware nin Djôzef, tûzez... Ine Blanke Dame ni pout nin raler tot prindant l' otobus come tot l' monde !
Roûviant k' l' åbe ni veut pu clér, Djôzef lî fêt ene clignete et nnè rva.
Ennè rva tot binåhe avou ene pitite fråze ki lî hiltéye el tiesse: "Vos n' sèrez måy pu pûni" !
Ennè rva si binåhe k' i n' veut nin minme on ptit påvion ki, ploum patati, ploum patata, si va mete so ene bele fleur.
Bin vite, i rdjond ses copleus et l' mamzele di scole k' el rilouke avou on ptit sorîre.
Vo v' la, vos !"
Bin sûr ki c' est lu ! Ki vôrîz v' ki c' seuye ? Les mamzeles di scole ont télfeye des si droles di contes.
"Et bin vos m' alez copî dîh pådjes po çou k' nos vz avans cwerou ine eure å long !
Dîh pådjes ! Minme divin les Blankes Dames on n' pout pu aveur fiyåte.
Jacques Warnier, divin: Scrîre, éditions CRIWE, 1993.
Cassette " Li cabaret da Tchantchès ", 1991, éditée par le CRIWE
Accent liégeois standard moderne: la graphie xh de fin de syllabe se prononce suivant les locuteurs parfois aspirée, parfois ich-lautée. Les néolocuteurs ont tendance à la supprimer carrément, facilités par la difficulté d'interprétation de la graphie H terminale. Le graphie xh oblige à la prononciation de "quelque chose". Pour en savoir plus:
Introduction de quelques graphies diasystémiques dans les textes régiolectaux classiques. Des betchfessis emey des scrijhaedjes "comifå"
(Back homepage) Alans rzè al mwaisse-pådje
Harmonisation des graphies des textes régiolectaux présentés sur ce site: Årmonujhaedje
(Back textes est-wallons) Po raler sol pådje des scrîhèdjes e walon dè Payi d' Lîdje.
(Back thème textes enfants) Alans rzè so les pådjes des scrijhaedjes po lz efants
(Index par auteur) edesse des oteus