|
|
Proverbes et expressions sud-wallonnes (récoltées et commentées par Lucien Mahin) Ratoûrnûres d' avå l' Walon payis d' Ersè. (raglènéyes et splitchiyes pa Louline Voye) |
|||
|
|
Proverbes et expressions sud-wallonnes (récoltées et commentées par Lucien Mahin) Ratoûrnûres d' avå l' Walon payis d' Ersè. (raglènéyes et splitchiyes pa Louline Voye) |
|||
Dresséye:
L'utilisation commerciale de ces proverbes est régie par la SABAM
Ces expressions sont compilées au fur et à mesure de la réalisation du Rasgoutadje des Bassârdinrèces (Ene djîvéye du mots pou les djins dou Walon payis d' Ersè tirer leu plan pou cåzer a walon des vîs èt co des nûs cayets) (Dictionnaire du sud-wallon occidental), couvrant les communes actuelles de Libin, Daverdisse, Paliseul, Bièvre, Bertrix, Wellin, Tellin, Saint-Hubert, ainsi que les régions immédiatement voisines ne bénéficiant pas d'un dictionnaire ou d'un projet de dictionnaire (donc pas Libramont et Bouillon). La zone étudiée est définie comme " Walon payis d' Ersè " car " hier " s' y dit ersè (erso, ersë).
Prumî çant: 100 premières expressions
1. puss ku l' diâle è, dupu k' i vut nn awè.
Kesku ça vut dire? Ebin, lu cî k' est ritche, i saye co du nn awèr du pus, la, pou-z esse co pu ritche
Ivone Mèrnî, d' Djimbe
2. çu ki vint d' rif èrva d' raf.
Çu k' on n' è nin yu onêtrumint, il arive toudi in djoû k' ça toûne må. A francès, i djèt: " bien mal acquis ne profite jamais "
Ivone Mèrnî, d' Djimbe
3. bin vous nous lêroz sclèyi,
k' on dit cand on est vnu al chîje, èt k' on n' vous voûde rin a bwâre.
Aline Brôlet d' Viance
4. a) o, mi, séss, k' i toûyinche û k' i broûyinche, dju n' mu mèle nin d' leus cayets,
Di-st ile la bèle-mére à la page, cand ile cåze du ses bèle-fiyes
b) les zwâres? Mi, k' i toûyinche èt k' i broûyinche, doulmint k' i n' sont nin malådes !
Ça vut dire: k' i fjinche dou brut, k' i foutinche l' assonre k' i vlèt, i våt mî d' les vey bin vicants.
Aline Brôlet d' Viance
Charles Delaite du Rdû
Omêr Marchâl d' Ôtchamp
6. tous les fôs n' sont nin raclôs
Cand on cåze du kékin k' on n' inme nin, pou n' nin dire tout drèt: c' e-st in fô.
Charles Delaite du Rdû
7. i fåt ène grosse buche pou stranner in tchvå
On dit ça cand i gn è yink ki n' vut nin bwâre mètans in vêre dou bîre a cåze d' ène pitite barbôje k' est ddins.
8. l' oûrs piêrd ses poy, mês nin ses manîres.
Cand yink k' astot ravachol su calme in moumint, pîs k' i ratake a fwére des bièstriyes.
Châle Delaitedu Rdû
9. on n' è des bones biokes ku s' les bons biokîs.
dijoz ça a ène djin ku v' vloz complimanter, djusse après k' ille ûche vanté ses èfants
Châle Delaitedu Rdû
10 atinde des gârces ki criyèt
C' est des gârces (des mèchantes fames) ki criyèt dins vosse vinte, èt i gn è-n è deus: c' est la fwim èt la sè.
Gaston Lucy, d' Bîve
11 t' åros yu dit in bådet ki sayot d' vey ses orèyes.
Yink ki mèt des bês cayets (des bês mousmints) poul prèmî côp, èt ki s' ruwête du tous les costés.
Gaston Lucy, d' Bîve
11. in paltot k' i gn avot télmint des trôs k' on n' årot bin acrotchî toutes les lantiênes dou viadje après.
ça vut dire k' il est vrêmint trawé: a tchèke trô, on pôrot agritchî ène lantiêne (on les pindot avu in crotchèt après l' trô d' ène lace, û après ène broke ou mèr)
Gaston Lucy, d' Bîve
12. Pou cand vz avoz doul fîve: lêchoz tumer ène pîce du mounôye al place k' i gn è sept tchumins ki su rdjondat. Et l' cî ki ramasse lu pîce ramasse lu fîve
sayoz toudi, èt vous m' diroz cwè !
Gaston Lucy, d' Bîve
13. èt la l' cayet, la !
Cand on mousture a kékin les pondants èt les djondants d' ène afwêre, èt k' al fin, on n' è put rin a dire. Ûdon: si c' est l' cé ki n' cåze nin ki l' dit, c' est pou s' mète kite d' in ragadleu.
Henriette Herman d' Masbor
15. (dj' é prusti l' påsse toute lu vèspréye èt) dju sin mes clås d' vachê
ça vut dire k' on-z è må l' dos, k' on sint bin ses rumatisses, k' on wèt bin k' on n' est pu coume a vint ans. Lu vachê, c' est l' cèrkeuy, don. Cand on-z aprète les clås poul vachê, ça vut dire k' on nn è pu pou lontins a viker.
Martine Granmont, d' Forîre, ramèchné pa Aline Brôlet
16. i gn è k' fé d' lî dner l' dèt (pou k' i bwèche la goute)...
...come on l' dène ås vês ki n' savèt bwâre ou sèyê. Ça vut dire ku c' e-st in bon buveu, cwè
Jislinne Florent, du Transène
17 i n' è fåt nin yink k' ûche må dzous les brès (pou fwêre çute ovradje la)
ça vut dire ku c' est y-åk du malåjî, èt k' i fåt in ovrî vayant pou-z -è vnu mwêsse
Louis Schul, du Mêssin
18 ây mês çutla, i n' est nin a ène barbôje près, séss, li !
1.I n' est nin peur d' ègzajèrer, du flåcher, d' è rmète, cand c' est k' i v' raconte yåk
2. I n' achève nin bin ses ovradjes.
Albêrt Mahin, du Transène
19 vous n' ûzoz wêre ses uch !
Si on v' dit ça, c' est pou v' ruprotcher toûrsiveuzmint ku vous n' aloz nin souvint vey in parint, in soçon !
20 il è sté spani avu in sorèt
c' e-st in grand buveu. Pasku les sorèts, ça fwêt bwâre, don, pou k' c' est mou salé.
21 dj' é la misse d' aler en vacances en Swisse
ça vut dire: dj' é vrêmint håsse d' î aler a condjî; dju n' rime k' après ça; dju djéri après ça. Savoz bin çu k' c' est k' la misse? C' est la rate.
Yves Gourdin, d' Bèrtrès
22 i n' ont pont d' misse
i n' savèt ratinde, i lzî fåt ttafwêt dou côp, i sont tantiveus (i vlèt tout çki lzî passe pal tiêsse)
23 ille est co vôye a dôripète
ille est co vôye trinner, ille est co stikéye ûsk' i n' fåt nin; ille est co avå les vôyes
Yves Gourdin, d' Bèrtrès
24 il è l' må Sint Tîbå: i bwèt bin èt i n' mougne nin må
pou dire ku c' e-st in bon vicant, cwè
25 a) i gn è pont d' dîj d'avri ku l' coucou nul dit !
a l'Ârdène, toudi, ca al Fåmène, c'est l' minme spot avu " gn è pont d' prèmî d'avri... ". Ça mousture co bin k'i gn è ène difèrance du dîj djoûrs pou les såjons atur lu Fåmène èt l'Ârdène.
Henry Ferrauche, du Transène
b) djalou come in coucou
lu coucou va ponre dins les nids des ötes ojês, ça fwêt k'il est djalou k' les ötes ojês alvèt ses djonnes.
c) sètch come in coucou
26 i catchat leu pûs dins leus tchåsses
i n' vlèt nin moustrer k' i sont niches èt i mètèt d' l' eau de Cologne pou sinte bon
Gaston Lucy d' Bîve
27 lu cé ki hosse ou mantche, i s' têt
si v' critikoz les djonnes èstant vî, i v' ruspondront co bin ça. Hossî ou mantche, ça vut dire ariver ou coron d' ses rôyes, esse fwârt vî, cwè. A francès, i djèt " il arrive au bout du rouleau "
Louwi Bêdjot, d' Grêde
28a ène trôye n' î rtroûvrot nin ses djonnes.
on dit ça cand on troiûve ène place dins ène assonrriye, ttafwêt cu dzeu cu dzous, ttafwêt dusbrôlé !
28b ramassoz vôs djonnes
ramassoz vôs ustiyes, vôs cayets du scole, vôs djouwèts, vôs papîs al place du les lêre trinner pattavå.
29a il ont ça a leus guètes.
çu k' i ratindint après, i n' l' åront jamwês.
29b dju cmèce a nn awè plin les guètes.
dj' a-n é m' sô; dju si hodé (du vz ôre monner la viye cand dju rwête les nouvèles ou posse, di-st i l' pére a ses arnåjes du djonnes)
29c i hatchint la guète (pou-z -ariver pu vite sul bal)
ça vut dire k' i s' duspêtchint
29d hay des guètes !
duspêtchèz-v' !, abiye, abiye ! rumouwèz-v' ! i fåt broûyî
30 il è avalé pou trô dou dîmatche
ça vut dire k' i s' è astruké, k' i s' è anoché, k' il è avalé d' traviêr, cwè.
31a il è ène tiêsse coume in tchacå
cand èn afant è ène grosse tiêsse. In tchacå (k' après Bîve on dit in tchabot) c' e-st in ptit pèchon d' dîj kinze çantimètes, avu ène grosse tiêsse. Cand il è sèré, i droûve su gueuye grand å lådje pou fwêre peur ås ôtes pèchons.
31b il è ène tiêsse coume in tchacå
ça vut dire ossi k' c' e-st in tiêstu, in buké vèråt, in bouk.
32 il è ène hure du tchacå
il è vrêmint ène niche tiêsse, ène lêde gueuye; tu l' rasconturros ou cwin d' in bwès, tu nn åros peur. A francès, i dirint: " une mine patibulaire "
33a ké hure !
ké tiêsse, avu les tchvès ki rdeulèt, nin rtayîs, nin duscramyîs !
33b ké poytriye !
des tchvès brâmints trop longs, a houfe; in moncê d' poy, cwè. Ça put zesse dit ossi poul båbe: ène grande båbe må rtayéye avu les poy ki bizèt. Ûbin les poy des pârtiyes, poul cé û l' cile ki nnè spès avår la.
33c tu n' dîros l' diâle ki rvint dul chîje
pou yink k' è vrêmint må l' êr, nin razé, nin pîgné.
34 lu cé k' est vnu å monde a Lîbin û a Viance nu coprind nin k' on put zesse du Bouyon
c' est çk' on loume " lu tûza d' clotchî ", les djins chôvins, cwè
Martha Gérard, d' Atrivau
35 Boukês, Boukètes, ki n' ant ni panse ni tètes, ki n' sant ni co prètes d' asmète
on tchantot ça pou trêter les djins d' Ôtchamp, ca a Ôtchamps, c' est des Boukês
Victor Jirouvile, d' Ôtchamp
37 lu cé ki n' ôt k' in son n' ôt k' ène clotche
i fåt choûter les deus partiyes ki son-st a margaye; si vous n' a choûtoz k' ène, vous n' vous sårîz fwêre ène djusse idéye su les pondants et les djondants doul bisbrouye
38 I route (il ascåje) coume in champète su in tchèrwadje.
dins l' tins, les champètes alint a pî èt i côpint å coûrt. Ça vut dire k' i passint su les tchèrwadjes a grandes hazéyes; on dit co bin k' il aspènint.
lu gârde Pièrard, du Transène
39 Curieus coume in djonne d' agace.
Martha Jacquemin, d' Atrivau
40 les èfants, c' est coume les batês: ça s' monne pa padrî.
ça vut dire k' ène boune ratoûrnéye su leu drî, i gn è rin d' té pou les fwêre choûter. Ç' astot ène ôte sôrte d' èducâcion. Moutè bin k' on î rvinrè, da.
Châle Delaite, du Rdû
41 tèchon a l' ascate soune a sn atèrmint.
ou prèmî sinse: n' nin lêchu des tèchons (des vêres, des jates) ou bwârd doul tåle; c' est coume s' i sounrint a leu prope atèrmint, èt dire " dju va zesse supîyî, dju va zesse supiyî. "
ou deujime sinse: poul cé ki prind trop d' risses. Mètans k' i va mète ses sous a ène banke a Lucsambour pou-z awè des gros pourçants, èt cand i va pou-z analer toutchî lz intèrèts, i gn è puch du banke.
Châle Delaite, du Rdû
42 tu djoûwes a des djeus d' tirlibibi.
ou prèmî sinse: a èn afant ki monte su les chåles ki n' sont nin bin astotchéyes, û ki fwêt l' fô su in tassê d' fûr
ou deujime sinse: yink ki prind trop d' risses; mètans achter bon martchî des pårts d' ène sociètè an fayite, èt cwâre k' ile vont rdoubler û tripler su pont d' tins.
43 les ptits cabarets lon rî des viadjes, les tchèrons ås longs voyadjes, les tchesseus ås djîbîs såvadjes, n' ont jamwê fwêt fortune.
Châle Delaite, du Rdû
44 [- t' årès ène bone dringuèle si l' biêsse passe a l' abatwâr] - (dins li-minme) ayi, dj' årê chûr ça pou mes ûs d' Påkes !
ça vut dire k' i gn è grande chance ku tu n' l' årès nin. Les Francès djat: " tu l' as dans l' os ! "
45 gn è nin yink ki sårot lî prinde pou ... (mètans: rfwêre les tévés èt les posses).
il est fwârt capâbe, dins ç' tchamp la, dins ç' dominne la. C' e-st in prèmî ovrî pou ces ovradjes la.
46a i fåt sèmer l' swâye dins la poûssîre, èt l' avonne dins la goutîre
i fåt sèmer l' swâye k' i n' plût nin, èt l' avonne cand i plût.
46b lu swâye inme bin d' vey zaraler s' mwêsse
i n' lu fåt nin rcatcher d' trop, i n' fåt nin k' i sôye atèré trop fond.
Albert Mahin, du Transène.
47 c' est nin ås vîs tchins k' on-z aprind a-z esse monné al lache
yink k' è ses abitudes, vous n' les sårîz tchandjî; si vz abôchoz èn ovrî d' carante cinkante ans, vous nul sårîz atrêtyî coume in djonne.
Châle Delaitedu Rdû.
48a cand tu wès l' åbe Abrâm å matin (avu l' pî a Rdû, a Mûze), c' est pou plûre doul vèspréye.
l' åbe Abrâm, c' est des blancs nouwadjes, ki montèt atout s' alårdjichant, coume èn åbe, cwè.
Tèréze Ponslet, du Transène
48b cand l' åbe Abrâm è l' pî dins in tayurê, c' est pou plûre.
in tayurê, c' e-st in gros nwâr nouwadje, k' amonne ène pitite waléye mês ki n' dère nin.
a Bûre
49 Avoz dja veu des djonnes d' ojês vunu abetchter des vîs, ô, vous?
les Francès loumrint ça: " l' ingratitude de la jeunesse "
Châle Delaitedu Rdû
50 Mariye ki fourtrote s' apîte dins ses cotes.
k' on dit a ène fame û ène bwêchèle ki va trop vite pou fwêre èn ovradje
51 il årot nèyî dvant d' ariver ou bî.
i n' è bon a rin; tout çk' il aturprind toûne må. I n' è pont d' tchance
Gaston Lucy d' Bîve
52 yink dit bif, l' ôte dit baf, èt personne nu sét rin du tout
pou cand on-zôt brûtyî yåk, mês k' on n' sét nin cwè å djusse.
Gaston Lucy d' Bîve
53 lu må aboutchî, il è piêrdu ène vatche (il è falu k' i l' vinche pou payî les tribunåls); lu bin aboutchî, il a-n è gangnî yène (on lî è mètu amîre).
Mète ène vatche amîre a kékin, ç' astot la pruster pou l' iviêr a yink ki nn avot pont. I la noûrichot, èt l' lacê èt l' bûre, ç' astot pour li. S' apinse Esope: la lingue, c' est l' mèyeu d' tout, èt c' est l' pîre du tout.
Louwis Bêdjot, d' Grêde
54. Pou-z esse pâpe, i fåt z esse capâbe; mi dju nul såro ddja
C' e-st ène frâze pou rîre, cand kékin cåze dou pâpe.
Aline Brôlet, d' Viance
55. Il est mougné tout l' sint-Friskin
pou yink k' è kchèré tout çk' il avot.
Aline Brôlet, d' Viance
56. I bat les strins duvant d' bate les grins.
I atèle la tchèrouwe duvant les bûs: mètans: i dmande cand çk' il årè ses condjîs, èt k' i n' è nin co la place.
Louis Schul du Mêssin
57. Lu batch su rtoûne toudi sul pourcê.
Lu cé qui vlot nn atraper èn ôte, c' est li-minme k' e-st atrapé. Les Francès djat: " Tel est pris qui croyait prendre "
Châle Delaitedu Rdû
58. On wèt bin k' i n' est nin l' dêrin ou batch.
On dit ça d' èn oume k' est bin pwartant.
Joseph Georges, du Transène
59. Cand on vut bate in tchin, on trouve toudi bin in baston.
Il ont trovu in prétecse pou fwêre yåk, mês çu n' est nin la vréye cåze. Ûbin, il ont trovu in bouk èmîssêre.
Joseph Georges, du Transène
60a. fwêre pwartu l' adosséye.
C' est trovu in bouk èmîssêre. On pôrot dire, mètans: " I wêtat d' fwêre pwartu l' adosséye a kékin pou les toûwriyes dou Brêbant, èt stoufer l' cayet. " On dit ètou:
fwêre partu la dôléye
61. S' i fwêt bê ou mwès d' djanvî, lu cinsî su hagnrè les dèts.
Poucwè? Pasku les wadjes èt les froumint d' iviêr su vont stinde, èt k' i vont s' fwêre sucafyî pås djaléyes du fèvrî.
Robert Detroz, du Rdû
62 Cand l' bîje rouviye fèvrî, ile nu rouviye nin mêy.
Robert Detroz, du Rdû
63 Si fèvrî djouwe du s' durî, mârs trouve ses potès plins.
Dju v' cåze d' in mwès d' fèvrî k' il è fwêt frèd, mês, al fin dou mwès, vla k' i rligne, èt i plût. Les potès (l' êwe d' åddulon des vôyes) sont rimplis ou prumî d' mârs.
a Viance
64 Plûve ou mwès d' fèvrî våt d' l' ansine.
A Fayi-l'-Vaneus
65 Cand la ronche goute ou mwès d' mârs, l' iviêr est houte.
Poucwè? Pasku les ronches sont toudi ou fond des bwès, duzous les åbes; c' est la k' la nîve èt la djaléye dumèrat les dêrines. Si ça rligne minme la, c' est k' c' est rligné partout.
Robert Detroz, du Rdû
66 Come mârs trouve ses potès, i lzî lêche.
S' il è plû brâmint ou mwès d' fèvrî, èt k' ça è rligné, èt k' i gn è des potès (des basses d' êwe) tout du long des vôyes, i plûrè tostant ou mwès d' mârs. S' il è fwêt setch ou mwès d' fèvrî, èt k' i djale al fin, adon, i n' plûrè wêre ou mwès d' mârs non pus.
a Viance
67 Cand i djale ou mwès d' avri, c' est pou doul mizére toute l' anéye.
Pasku poucwè? Pasku ttafwêt est lvé, les åbes ont fouyé. S' i djale, ça årè malåjî du rprinde.
Robert Detroz, du Rdû
68 S' i plût brâmint ou mwès d' mêy, c' est signe d' abondance.
Pasku l' iêbe va créchu dins les patures, èt les biêsses åront a mougner; les fûrs su vont stinde; les dinréyes ossi.
Robert Detroz, du Rdû
69 Solê èt tounwâre ou mwès d' djulete rimplichat cåves èt gurnîs.
Les oradjes vont rêwer les dinréyes ou moumint k' ille a-n ont l' pu dandjî: ou påmadje. Ça frè des bèlès spessès påmes, avu brâmint dou grin. Et l' solê les va fwêre meuri.
Robert Detroz, du Rdû
70 Cand on wèt la rôye-Sint-Djan ou mwès d' octôbe, c' est doul plûve pou mwintes djous.
Robert Detroz, du Rdû
71 Twâs djous d' nîve ou mwès d' nôvimbe valat mî k' in bègnon d' ansine.
Pasku poucwè? Lu nîve va rcatchî les dinréyes d' iviêr. Coume ça, ile n' adjalront nin, èt ile s' abruvront tout doûsmint cand i rlignrè.
Robert Detroz, du Rdû
72 Cand les ptits bèdots zoublat les cate pates a côp, c' est signe du plûve.
Châle Delaitedu Rdû
73 On n' plot bin må d' s' î astruker, va.
On dit ça cand on-z è sté amon des djins, èt k' i gn avot wêre a bwâre, a mougner. S' astruker, û s' acruker, û s' anocher, c' e-st avaler pou trô dou dîmatche.
Paul Brôlet, du Viance
74 S' il a wêrot in pu fènèyant k' lou, i s' batrot avu.
Pu fènèyant, gn a-n è pont. S' i gn a-n årot yink, i s' batrot avu lou pou wårder l' tite du Rwa des Fènèyants.
Gaston Lucy, d' Bîve
75 S' il a wêrot in pu fô k' lou, i s' batrot avu.
C' est vourmint in fin fô.
Gaston Lucy, d' Bîve
Gaston Lucy, d' Bîve
77 I n' fåt rin lêchu piêde.
I fåt wêtidu n' rin kchèrer, mètans a ralowant (a rècupèrant) les dèchets: rinde les rlâvûres ås couchès, èt les splitchûres du ptits pwès ås vês.
Gaston Lucy, d' Bîve
78 I promet du pu d' bûre ku d' froumadje.
C' e-st in promèteu d' bons djous. Dinltins, lu bûre, ça avot brâmint dpu d' valeur ku l' froumadje.
Gaston Lucy, d' Bîve
79 Ossi long ku l' djou sins pwin.
Mètans cand z ôz nnalé ou bwès sins faguéyes (sins târtines), èt k' i gn è pont d' vèjins avår la, ku la djournéye sanne longue !
Gaston Lucy, d' Bîve
80 Il est bon coume lu bon pwin.
pou èn oume k' è l' keur su la mwin. Ça va pou ène fame ossi, da, dju n' astans nin sexisses.
Gaston Lucy, d' Bîve
81 Aler al tchesse avu in fizik du tôye.
Cand yink vint travayi avu des ustiyes nin coume i fårot, k' i n' est nin bin aüstyi, cwè. Doul tôye, c' est doul potriye, doul tère cûte, va, dandjreus.
Gaston Lucy, d' Bîve
82 Il è s' pwin coût.
Il è kékin pou s' ocuper du s' mènadje, si c' est in vî djonne oume.
Gaston Lucy, d' Bîve
83 Dner, vinde pou in bouket d' pwin.
Mètans: "Il årot dné sn âme pou in bouket d' pwin. ", ça vut dire pou deus côps rin.
Gaston Lucy, d' Bîve
84 C' est pwin bèni.
C' est yåk k' i n' fåt nin rfuzer, c' est coume ene benediccion dou Bon Diu.
Gaston Lucy, d' Bîve
85 Lu cé ki n' sét côper s' pwin nul sét gangni.
... k' on ruspond a des djonnês cand i dmandat co a leu mére du lzî côper ene pîce du pwin.
Gaston Lucy, d' Bîve
86 I n' våt nin l' pwin k' i mwindje.
C' e-st in rin-n'-våt, cwè
Gaston Lucy, d' Bîve
87 Lu cé ki mwindje vite travaye vite.
... k' on dit a èn ovrî ki trinne pou mwindjî.
Gaston Lucy, d' Bîve
88 I n' våt nin plin s' cu d' êwe.
Nin fwârt poli, douwô?
Gaston Lucy, d' Bîve
89 I n' våt nin l' êwe k' i cût ses ûs.
I n' våt vourmint rin.
Albert Mahin, du Transène
90 Les deus fjat la pwêre.
C' est ambèdeus (tous les deus) les minmes, èt c' est nin des rloûjants.
Gaston Lucy, d' Bîve
91 C' est la pwêre du Badjimont.
1. C' e-st in mènadje a twâs: deus oumes pou ène fame. 2. C' est la twâjime goute, lu twâjime dumi. Ou deujime, on-z avot dit: " on n' arva nin su ène djambe. "
Gaston Lucy, d' Bîve
92 Esse a panê volant.
avu ene tchumîje a long panê, sins marone (sins pantalon).
Gaston Lucy, d' Bîve
93 Awè ène pîce pou tchèke trô.
s' adûre (su monner) avu tchèkin an fonccion doul djint k' c' est: cåzer d' messes avu in curé, èt raconter des flåwes nin pikéyes des viêrs avu in piler d' cabaret.
Gaston Lucy, d' Bîve
94 Awè toudi la pîce pou mète ou trô.
sawè rusponde kékin ki v' fwêt aler; rusponde du tak au tak, sapinse k' on n' dit asteure.
Paul Brôlet, du Viance
95 Il est rfwêt d' viyès pîces.
Il est tout a lokes, a furlotches.
Gaston Lucy, d' Bîve
96 I n' faut nin lêchi l' tchet dlé froumadje.
I n' fåt nin tanter l' diâle: mètans lêchi des djonnês èt des djonnètes tous seus dins ene måjon tout in wèkène.
Gaston Lucy, d' Bîve
97 Il è bin tchî la mitan d' su merde.
Il es bin voûdé la mitan du s' satch, avu toutes les grossîrtés k' il è dit sul dos des djins.
Gaston Lucy, d' Bîve
98 I n' nn è nin rpwartu vète pê.
I n s' è nin rmètu d' in sêzichmint, èt il est mwârt. Fåt i tûzer ås vipêres èt ås couloûtes ki s' rufjat ene vète pê ou bontins?
Gaston Lucy, d' Bîve
99 Esse subtil coume in tchet.
1. pou-z averti kékin du s' dumèfyi d' èn ètrindjîr: " Wête a twè a tes bijous, séss, ces romanichèles la, ile sont subtiles coume des tchets ". 2. pou kékin k' est fwârt adret. Boutans k' ou fotbal, on-z ôrè dire: " wête in pô l' valet Mimile: il est subtil coume in tchet, valet: i vint co d' è passer deus. "
Châle Delaite, du Rdû.
100 I gn è nin si lêd sèmdi ku l' solê n' loût l' après-mîdi.
Si vous vloz fwêre ène grèyéye (in barbecue) a l' uch, tûzoz a ça
Yves Gourdin, du Bertrès
L'utilisation commerciale de ces proverbes est régie par la SABAM
Deujime çant: expressions 101 à 200
Harmonisation des graphies des textes régiolectaux présentés sur ce site: Årmonujhaedje
(Back homepage) Alans rzè al mwaisse-pådje
(Back textes sud-wallons) Alans rza sul pådje des scrîjadjes a walon dul Basse-Årdène
