Page de Willy Leroy et de l'Atelier d'Ecriture Wallonne d'Arville. Pådje del soce des Scrîjeus d' Årvaye. |
Dressêye:
Ma feye, mu fi
Lu boneûr n' est nin po tortos !
L' est åji dè dire do må des bèles-méres, mins dire des bèles-feyes
Ah, on put dire kè ma feye è fêt on bê mariadje. Dj' ê on bê-fi come i gn è pont d' ôte. Çu k' i put zesse djinti.
Å matin, nin kession kè ma feye su lève po-z aprètè l' cafè. Non, non... C' est k' i1 est djinti, m' bê-fi : " Mi ptit pouyon, nè v' dèrandjèz nin, djè va drouvu l' posse et dins vosse lit bin å tchôd, do tins kè vz alèz choûtè ces manasses ki vant cåzè d' leus biestriyes, vz alèz bwâre one bone jate dè cafè û do té û do chocolât
Ah, ma feye, èle è fêt on bê mariadje. Nin kession k' èle fiche a mougnè al sôrtiye do buro : i l' amonne å restorant. Oh, ké bon bê-fi ! On put dire kè ma feye è fêt on bê mariadje !
Et l' après-nonne, ma feye va vey les magazins, les måjons d' couture; èle va å salon d' té. Et asteure su-n ome lî dit : " Mètez vosse pus bèle cote, dj' alans å tèyåte... " Ah, on put dire k' elle è fêt on bê mariadje...
Mins, m' fi, nè m' a cåzèz nin C' est nin possibe, ké mwês mariadje. On put dire k' il a tumè dsu one gårce ! Ele catchèt bin s' djeu !
Po ça, ây. Lu k` est si djinti... Dj' a su tot rtournè pus. Djè n' dwâme pus. Mu pôve keûr dè père sinne.
Figurèz-v' k' å matin, nin kession kè Madame su lèviche po-z aprètè lu djènè dè s-n ome, non C' est bin trop hodant ! Ele su fêt sièrvu å lit, come one princesse ! Nin kestion po Madame non pus dè fère a mougnè, ça pôrit spattè lu vèrnis d' ses ongues ! Mu fi es-st oblidjè d' alè å restorant !
Do tins kè s-n ome travaye, Madame su dondine dins les salons d' té, va s' fère fère des croles mon l' cwafeû, va hossè do cu dins les måjons d' couture...
Et al nute, cand i rintère, après one deure djoûrnêye, k' i vôrit bin s' rèpwazè dins s' fåteu avu sa tévé et ses pantoufes, savèz bin çu k' èle fêt, ma gårce dè bèle-feye ?... nonnè. ?
Dmèru al måjon ? Ah bin nèni, nin kession ! Ele lu hîrtcheye å tèyåte ! C' est come ça !!!
Willy Leroy, divins: Coutcouloudjoû n° 12, 6-1996.
Lu bôdèt.
Vos n' savèz nin ç' k' i m' è arivè in dîmègne du mêy ?
Dju m' va vos l' dîre :
Dj' avins dècidè avu mn ome èt Silvîe du fè in ptit toûr al cinse, a kékes mètes du nosse môjon.
Après la marinde, nos vla voye. On bwèt in ptit vinre pus a in momint dnè, mu-n ome mu houtche èt m' mostère deus bôdèts. Dj' ê todi stî in pô sote du ces bièsses la.
Ça fêt ki dju m' va addé zês èt dju cmince a lzî fè des papouyes. Tot d' in côp, i gn è ink ki m' apice lu pougne. Dju saye du rtirè m' brès, mês i sère in pô pus fwart, èt co pus fwart èt pus i m' hagne ! Dju cmince a-z aver la pèpète èt dju crîe a mn ome : " Dani, Dani...i m' hagne. "
Nu vla-t i nin k' i cmince a rîre come in fô èt tos les cis ôtoû d' mi fjant l' minme. Èt nosse Silvîe, a kékes mètes du d' la, ki cwayot k' dju djouwo, riyot a s' cupichè.
Mu vla bin mi, avu des zouwaves parèy. Eureusmint, ène fèye do viadje è dnè ène pètéye a l' ôte fô (lu bôdèt) èt i m' è lèyi.
Ki dj' ê oyu mô. I gn è m' brès k' astot tot inflè èt dj' ê stî télmint sbaréye ki dj' ê ralè al môjon, rudwarmu ène eure.
Bèrnadète Hèsbwas, 2000.
Sin jinne
On bourjwas et sa feume sôrtet do teyâte. I vont po keri on tacsi. I veyet in bê djonne ome k' est dvant zês.. .I s' rutoûne et lzî dire bin djintimin :
"Vos plèz prinde lu tacsi a ma place, dju n' su nin pressè, dj' a va ratinde èn ôte..."
"Merci brâmin des côps, di-st ele la feume, dj' astans candminme on pô jinnè. .
"C' est rin, di-st i l' djonne ome, ça m' fêt plêji du v' rinde service... mé dju vôro djusse vos dmandè on pô do feu... dju n' ê pont d' alumètes..
"O bin c' est damadje, di-st i l' ome, mi non pu, mé co merci pol tacsi.. ."
Din l' tacsi, la feme est mwêje su l' ome...
"Mé cwesk' i v' prind ? Vos avèz des alumètes, pocwè çkè v' n' avèz pont dnè d' feu a c' djonne ome la k' è sti si djinti avu nos ?"
"Mé anfin, vos n' sondjèz a rin avu vosse pètite tiasse! Si dju lî åro yu dnè do feu, dj' årin cåzè deus mots, dju lî årin yu dit du prinde lu tacsi avu nozôtes... Arivès al måjon, dju l' årins invitè a bware in vêre... Come a l' eure k' il est, nosse gamine n' est nin co coutchéye, elle årot cåzè avu li... Pu, vos cnuchèz Martine, ele årot sûrmin tumé amoureuse... C' est l' vrê k' il est djinti et bin èlvè, mé din trwa mwès, il årot dmandè Martine a mariè...
Ebin mi, dju v' di ku dju n' dène nin ma gamine a èn ome ki n' è nin minme ene bwesse d' alumètes din sa potche !!!
Willy Leroy, divin: L' Ardennais (journal publicitaire).
Flåwes (guernî da Willy Leroy)
Årvaye.
Årvaye, å fond d' ene valéye; Årvaye on n' dirot in niy tot bwardè pa ses grands åbes. O mitan do niy, l' èglîje avu les måjons totåtoû mu fêt todi sondjè a ene grosse covrasse ki wête du ratroplè tos ses poyons.
Mé nu vz î trompez nin, tot n' est nin si påjûle ku ça a Årvaye. Po vz è rinde conte, gripèz in pô al copate du s' les Pèrets a courant et vos vêrez ki vos srez bin contints du vz aretè amon Jâke å "Midi moins le quart". Can vos årîz rpris alene, continuwez vosse porminåde djusk' a Cowémont, et s' i gn è les cate solês, vos v' crwarez vrêmin arivé d' in plin côp å fin fond dol France. Din s' cwin la d' Årvaye, les måjons ont créchu a leu-z idéye, sin s' tracassè po les årchitèkes ni les lwas do cadasse.
Avu tant d' bêtés, on s' dumande bin comin çk' Årvaye n' est nin su la lisse des pu bês viadjes du Waloniye.
Mé ça n' fêt rin, nozôtes, les lumçons, dju savans bin k' i fêt bon d' î vikè ...et c' est ça l' principal.
Claire Paulet, divin: Coutcouloudjoû n° 46 (1999).
Årvaye.
Vla kékes anéyes, c' astot brâmin mî k' asteure ! Ådjoûrdu, on n' fiastéye minme pu la cvercion [conversion] da Sint Pål al fin do mwès d' djanvî. Can dj' asto djonne (anfin pu ptite), i gn avot des coûsses a pî, a velo, a berwète, des djeus atur-viyadjes, come les djeus sin bårires. Asteure, i gn è pu k' in cafe al copate des Pèrets.
Les efants ont brâmin do må po dîre bondjou û bin merci. On n' su conut pu. Duvant, gn avot totes sôrtes du comitès; i metin su pî des fiasses a totes les lunes. Dju m' sovin can on fjot la messe a l' uch, su la place des botchîs. Tot l' viadje nos vnot vey tchantè, et après on-z alot dansè amon Djambon.
Lu londi dol dicåce d' octôbe, dju fjin l' toûr do viadje avu des muzicyins, la grosse kêsse et bin sûr la ptite gote. Les djins ratindin çu momin la avu kékes francs din leu potche, k' i tapin bin vite din nosse putite bwesse. Pa des côps, on dansot minme su la voye et les otos ratindin k' on-z oyeuche fini po polu passè... minme les bus !
Bernadete Hesbois, divin: Coutcouloudjoû n° 47.
Ambiance à la Soce des Scrîjeus
Les dîj comandmins
(a n' nin roviè et dire sin tchafouyè)
Sylvie Lerwè, divin: Coutcouloudjoû 54.
Accent de Vesqueville (Saint Hubert):
L' accint d' Veskeveye.
Le ê se prononce in: in vinre.
Finales féminines non mouillées: coûtchéye > coûtchée.
Nåwinne
(Awenne)
Joseph Calozet et Georges Pecheur, dijet din leu lîve, ki Nåwinne e-st a l' ôrîre di l' Årdene. C' est vrêmin ça, ca a vnant d' après Moûse, c' est seulmin après Wavreye, ki l' payizadje cumince a vrêmin candjè podbon et k' on-z admire å lon les grands bwès su les preumîs tyinres (coteaux).
C' astot on viadje di cinsîs et d' sabotîs. I n' gn a yu des çantinnes, di dîj ût çant catru-vint, jusk' a dîj noûf çant trante. Li dêrinne sabotriye, li cile des Socialisses, a clôs botike al fin do l' guêre.
Les djins, dinltimp, si rafyin di s' rassonnè al nêt su les bancs dvant l' uch, amon les vejins, din totes les culéyes pa la hôt et pa låvå. Et i chachlin [rire] d' si bon keur d' ôre, portant po l' cantrime côp, les minmes contes.
Asteure, porminez v' al chîje timp d' l' estè, vos n' vérez d' abôrd pupon d' bancs, et les kékes tourisses ki vos creujulrez pa des côps, ni cåzet cåzu ki l' flamind.
Gilbert Willieme, divin: Coutcouloudjoû 49.
Harmonisation des graphies des textes régiolectaux présentés sur ce site: Årmonujhaedje.
(Back homepage) Alans rzè al mwaisse pådje.
(Back textes sud wallons) Alans rza sul pådje des scrîjadjes a walon dul Basse Årdene.
Flåwes (guernî da Willy Leroy).
Pådje Djôr Pètcheur è nosse guernî. Rimetous e rfondou.
Li pådje da Djôzef Calozet d' Nåwinne.
Pådje da Pire-Djôzef Dosimont.
Adresses des cours de wallon. Les scoles di walon.
.