|
|
Page de Noël et Nouvel-an (régiolectes pré-normalisés) Sol cotoû d' Noyé et del Novelan. |
|
|
|
Page de Noël et Nouvel-an (régiolectes pré-normalisés) Sol cotoû d' Noyé et del Novelan. |
|
Dressêye:
NOYÉ
Perte du sens religieux de Noël Nowé (E. Seret).NOVELAN
Campagne enneigée au jour de l'an: Nîve (A. Henin). Sohaitaedjes pol bounan.
Oh, twè, Djezus…
Come vola deûs mèyes ans
Ti vins oûy a mèynute
Nos fé sovnu
Qui nos èstans li djoû d' Nowé
Et qui ci fourit ç' nute la
Qui ti vna å monde
po såver nosse umanité.
Mins so deûs mèye ans,
Veûss come totafêt a candjî ?
On s' ènnè fout bin må, hin,
Di t' djoû d' Nowé.
I n a pus rin à såver
Tot so l' tére
Est à pô près poûri
A pårt les malureûs
Qui, låvå bin lon,
Come chal tôt près
Crèvèt d' fin et d' tot les mèhins.
Les ôtes, zels,
Les potches rimplèyes di çansses
Ni tûzèt qu' a eune sôre:
Nowé !…
Nowé !…
Bele nute, tote rilûhante
di co cint mèye loumîres
N' est pus fête
Oo t' fièsti
Mins po rimpli s' frake
Djusqu' à fé pèter s' cravate
Di s' amûzer di tote fwèce
Sins qu'i n' dimeûre rin
Nin min me eune pitite crosse di pan
Po lès cis qu' ont freûd èt qui morèt d' fim.
Et t' ès la, ti qui n' dit rin !…
Qu' åreûs-se co bin à dîre ?
Bin, va, dji n' sé nin.
Sia : qu' on s' rivièrè turtos
Li djoû dè paymint.
Edouard Seret, 1977.
C' est l' Noyé li fiesse ås boûketes !
On tchante des airs dè bon vî tins,
Dismetant k' å triviè del pwete
On etind l' trisse tchanson dè vint...
C' est l' Noyé ! Dilé s' binamêye,
Ki louke danser l' blame di coleurs,
Li djonnê tûze al sîze passêye,
Wice k' ele lî dna s' boke, come ine fleur...
C' est Noyé ! Li boneur et l' djôye
Pidjolèt-st e l' air, ledjîrmint...
Mins kmint s' fêt i ki m' coûr s' anôye
Et k' ine låme vint dgoter so m' min.?
Emile Wiket, divins: Bulletin Wallon, 157, decimbe 1998
Ene gnût d' Nowé
Il avèt djalè a pîre finde .
Li vint, chouflèt d' pa tous costés.
On s' rafardèlèt pou n' nén l' sinte.
Çoula s' passèt li gnût d' Nowé.
A l' èglîje, li grosse cloke sonèt,
Anonçant li vnuwe du Såveur.
Ene coupe, co assez djonne, alèt
Viker in grand momint d' bouneur.
Li vnuwe du Såveu, fåt l' fiester.
On va danser, rèvèyoner.
Du côp, on va abandoner.
Dins in tådi tout dèlabré,
Deus ptits inocins, deus bébés,
Sins feu, sins mindjî, nén lâvés.
Rintrant l' lèdmwin, il ont rtrouvé
Deus pôves pitits, mwârts èdjalès.
Léonie Leclercq, divins: El Bourdon, n° 389 (1982).
cougnou u couniou [o.n.] påsreye di Noyé, fwaite avou ene fene påsse, pus longowe ki lådje, avou deus ptits botons ås dbouts. A ds ôtes plaeces, c' esteut li fôme d' on boulome, et on meteut on rodje rond d' årzeye o mitan, k' on loméve li bodene, li falu (plake do djeu d' taxhea), u l' Bondiè do cougnou. Nos estans ben sådjes et nos djhans nos priyires po-z awè on cougnou. On cougnou, on vraiy cougnou; ki ça doet esse bon cwand on pinse k' i gn a si lontins k' on n' a pus mwindji, po dire, on vraiy boket d' pwin. (P. Moureau). Tinoz, mindjîz on cougnou, bateme. (J. Lahaye). El pitit Djézu m' a apoirté on bea cougnou (J. Coppens). >> tiesse a cougnou: (mocreçmin) po s' fote del tiesse d' ene sakî. Disfondowes : cougnou, cougnoû. Etimolodjeye : bodje "coune", a cåze di s' fôme ki rshonne å seke di feme (rl a: counyî, counea d' beguene) eyet betchete -oe, dizo si disfondowe fôme del Bassårdene eyet di Lorinne (-oû). Pondants eyet djondants: li rcete des cougnou (e francès).
cougnou: 
dessinaedje da J.M. Remouchamp & J. Salme (divins: Dictionnaire liégeois, da J. Haust)
El letcheu d' cougnou (dessinaedje da J. Schoovaerts).
L. Mahin, coirnêye do splitchant motî.
Souhaits au 19e s. en Wallonie Prussienne.
Sohaits
Sohaitans ossu åzès vîs
One bone santé, des djoûs tot plin
Totes les benediccions do Cî
Et d' tos leus dzîrs lu contintmint
A ces omes bråves et devouwés
K' ovrèt p' assurer nosse boneur.
Sohaitans k' leu no respecté
Faxhe leu plaizir et nost oneur.
F. Lebierre (Malmedy), divins: cårte di boune anêye, Euro-Support, Inc.
Noëls wallons chantés du 18e s.
Noyé walon tchanté do 18inme siéke
I.
Bondjoû, wezene, dwermez v' eco?
Dispiertez v' : dji vou påle a vos.
Dispiertez v' don, dji vs è preye;
Drovez voste ouxh, dji so raveye
Di cisse musike k' on tchante å hôt:
Gloriya in excelsis Dèyô. (deus côps)
II.
Cwand ns årans stu a deus' treus messes
Nos vêrans cial magnî des cwesses,
Si magnrans n' ine ône di tripe
N' est i nin vrêy, cuzene Magrite?
Et s' beurans n' deus' treus bons côps:
Gloriya in excelsis Dèyô. (deus côps)
III.
Matante Ketlene esteut la dvins
Ki féve on bon batisse å vin.
Voci vni Bietmé so l' fêt
Avou des oûs tot plin s' tchapê,
Et Marôye ki loukîve å trô:
Gloriya in excelsis Dèyô. (deus côps).
IV.
Copére Emou dit tot passant:
Ki fez v' la, tos mes bês efants ?
Tint on chal on staminê,
K' on-z î tchante et k' on-z î brêt ?
Les andjes repetint å hôt:
Gloriya in excelsis Dèyô. (deus côps)
V.
O, neni ciete, copére Ernou,
C' e-st in efant k' est novê vnou.
I est si bê, i est si plêhant:
Dj' n' a måy veyou parey efant.
On dit ki c' est l' fi du Très-Haut:
Gloriya in excelsis Dèyô. (deus côps)
VI.
Djans don, corans, tos, nos, bierdjîs,
E Betleyem veyî l' Messiye!
C' e-st ene tchôse di veritåve
K' il est oûy né divins on ståve.
Corans î turtos d' on plin sôt:
Gloriya in excelsis Dèyô. (deus côps)
Sicrijheu nen cnoxhou, divins: Anthologie de la littérature wallonne, eplaidè pa M. Piron, P. Mardaga, Lîdje, 1979.
No bês Noyés, CD, CRIWE.
La ptite lumîre du tchvå-du-Bon-Diu.
Choûtez, mes afants, la bele lèdjinde ki nous va aprinde poucwè ku l' lumignon [carabe doré] sclati tins d' parnute a l' esté !
Minme les biêsses, la nutiye du Noyé, savint k' i s' passot a Betlèyem ene afwêre estrordinêre. On n' comptot pus toutes les cîes ki fjint la vôye pou vnu vey lu Ptit Jésus. Et dins zèles, i gn avot in tchvå-du-Bon-Diu [carabe doré].
Mês la route astot longue et l' inseke bin ptit. Nosse putite biêsse wèyot bin du tins pou-z avancî, et kèru sa vôye a traviê les prés et les tchamps. Ille astot hodée, ile n' a plot plus, copuvite k' ille apwârtot in cadô a l' afant Jésus. O !, yåk a sa mzère, don, ene putite grinne du fûr.
Ile su doutot bin, an face d' in si grand Rwa, ku sa ptite grinne, c' ére bin pô d' tchôse, et k' i gn årot ddja personne ki la wârot. Et bin souvint, ile sondjot d' arter, pîs ile rupurdot couradje et pourchûvot s' tchumin. Tantè ki, après s' awè arté des dîjinnes du côps, ille è candminme parvunu, a bout d' fwâces, dulé l' èbinée [crèche].
Cand Jésus l' è vu intrer, il è stindu su ptit brès, et du dbout du ses ptits dèts tout rôzes, il è caressî l' dos dul putite biêsse. Pour loû, i gn avot pont d' si ptite et d' si catchiye biêsse ku l' Crèyateu nu couniche. L' afant Jésus avot rcounu lu ptit tchvå-du-Bon-Diu.
Et si vite k' i l' e yu caressî, ille è duvnu toute loûjante et ile s' è mètu a sclati coume ene putite sutwaye. Et dpu adon, la ptite lumîre nu l' è jamwês abandouné.
Sins sinè [anonyme], divins: Presse-Annonces do 24 di decimbe 1971, rapontiyî a walon pa Louwis BEDJOT lu 17 du mârs 1998.
La page de Noël en wallon (normalisé) Pådje so Noyé e (rfondou) walon.
La page du Nouvel an en wallon (normalisé) Pådje do Novel an e (rfondou) walon.
(Back homepage) Alans rzè al mwaisse-pådje
(Back index par sujet); Alans rzè a l' edesse des sudjets.
(Back textes est-wallons) Po raler sol pådje des scrîyèdjes e walon do Payis d' Lîdje.
(Back textes sud-wallons) Alans rza sul pådje des scrîjadjes a walon del Basse-Årdène
(Back textes ouest-wallons) Erdalons èviè les scrîjâdjes è walon d' Châlèrwè eyet d' avå drola
Sacwants scrijhaedjes di cisse waibe chal polèt esse dizo abondroets; nos les rsaetchrans foû s' i fåt.
Some texts published on this site may be affected by copyrights and eventually need to be removed in the future.
